Letterkundig leven, deel 1

18 DE BRIEVEN VAN MULTATULI.

onechte gedrocht jens van mooidoenerij, allicht onder ongevoelde verteedering ontstaan.

Schrijft hij zijn brieven, niet precies als, maar toch met denzelfden geest van zijn werk, dan eerst is er echtheid. —

Gij moet er den levenden en trillenden klank van zijn stembuigingen in kunnen hooren; zijn vragende en afstraffende woorden. Een zinsverbinding moet in een auteur altijdeenorganischenontwikkelingsdrang hebben, of hij spreekt, werkt of brieven schrijft. — Dat is innerlijk eigendom, en kan, mag nooit ontstaan door een uitwendige behoefte aan stijlvormen. De diepere woordtoon, de fijnere zintoon, de vorming van voor-, na-, bij- en tusschenzin, ze behooren tot het innerlijkst-karaktereigene van een schrijver. Hij kan daarvan geen twee aangezichten vertoonen of hij speelt een grof spel van intellectueel bedrog. Daarom moeten ook brief en werk één zijn naar het inwendige.

Zeker blijft er voor den werker naar buiten alle ruimte om stijlsoorten toe te passen, stijlproeven te keuren, stijlwisselingen aan te wenden. Een lyricus zal niet dadelijk tot de gemoedsuitstorting, een epicus niet tot het heroïsche verhaal, een dramaticus niet tot lotsverwikkeling-beschrijvingen overgaan. Maar zijn kernwezen is onverwringbaar indien het slechts de zuivere, uit zijn eigen gevoels- en denkmacht voort -vloeyende elementen daarvan gebruikt. Neem een brief van Rousseau aan madame D'Houdetot. In bijna alle onderdeelen gelijk aan zijn Nouvelle Heloïse-roman. Voortbrengsel van denzelfden ingewikkelden, teederzingenden en rhetorisch pathos mengenden geest, een stijl, in al zijn geledingen, wendingen, afbreking en omkeering van gedachte, beeld, voorstelling en woord, heiken- en ontleedbaar. De zinnen zijn gefriseerd, opgesmukt, saamgedrongen en met een weeken mandolineklank omdompeld. Er is onmiddellijk