Letterkundig leven, deel 1

212 Db lichte last.

beginselen. Daar is Christiaan Brandt, de blinde, ongetrouwde zoon, nog bij zijn geloovige ouders inwonend. Een in-vrome, diep-teedere jongen, een bijna mys-tisch-gevoelige geloofsnatuur, tot de innerlijke en stille overpeinzing reeds gelouterd door zijn blindheid, de durende duisternis van zijn bewuste leven. Daar is Willem Brandt, het grove aannemerstype, materialist en verlekkerd op rijkdom, eer, belust op platte verstrooying en op gepeperde zingenoegens. Daar is Adriaan Wevers, sjofele kantoorklerk op een effectenbureau, zuiver, onbaatzuchtig christen, in ootmoed en onderwerping aan God's wil, alle aardsche beknellingen duldend. Daar is de Oude Willing, de voor zieleheil ongenaakbare oude brommer, versomberd en opvliegend, en ademend in een tragische vereenzaming, ver van zijn naasten. Zoo zijn vele karakterschakeeringen en afwijkende levensvormingen, in al deze gezinnen en tusschen al deze menschen geschetst, en door een eerlijken psychologischen drang te objectiveeren gepoogd. Er is een wemeling van wezens, een optocht van creaturen, en een voortdurend aanvullen der breed-getrokken harmonie met allerlei middenstemmen. Er zou een ontzaglijk talent voor noodig geweest zijn, om al deze verschillende levens, saamgevat in gezins-bestaan, naar uiterlijk bewegen en innerlijk gebeuren synthetisch en geconcentreerd als werkelijkheid vóór ons te brengen; de verbazend vele voorvallen en handelingen éven sterk geconcentreerd als de enorme hoeveelheid gesprekken en ontledingen van karaktereigenheden. Dit groot, saamgrijpende talent om vele levens tot één leven te brengen, met behoud en differentiatie toch van ieder individu en zijn eigenschappen, bezat de heer Schrijver niet. Van de synthese blijkt in dit boek zeer weinig terecht gekomen. En dit nu werd Juist de allergrootste fout van dezen merkwaardigen roman, wijl ze ook zoo treffend de werkwijze van den schrijver kenmerkt en genadeloos ten toon stelt.