Letterkundig leven, deel 1

177 willem bilderdijk.

men. Maar in zijn woordmacht waarin tegelijkertijd zijn ziel leeft is hij enorm. Prachtige regels en beelden gaan ons voorbij als keken wij óp naar een nachthemel vol zwaren sterrenbloey. Soms ook klinkt in Bilderdijk's zangen de geheimnistoon en het bijbelsch-symbolische van de bazuin. Die toon, donker-goud, als een vibratie van goud wolklicht, ontroert en maakt stil. Het is als een roep en een sein te gelijk, een zang en een waarschuwing, een klankuitstorting en een aanklacht. O! zou ik u diep het wondere groeysel van dezen mensch en zijn innerlijke verwikkelingen mogen laten zien. Want, — gelooft ge het ? — deze man zoo rechtzinnig en stroef, soms zoo streng van religieus-gevoel en afgebakende moraalbegrippen, deze mensch kon verachting uitspreken, zoo fel, kon aan zelfverheffing lijden zoo über-menschelijkNietzschiaansch, kon hij zijnwoor-den zoo zwaar beladen met zondige, erotische passie, kon de suggestie van zijn begeeren inzoolevend-boey-ende en zwaar-gevitaliseerde geluiden uitstooten, en dan plots weer een omzwaay nemen naar het verhevene en pathetische, dat gij er versteld van raakt. Hij kon jammeren als een zieke Derwisch,.... ik zeg u, dat hij biecht, biecht zijn zonden en zijn afdwalingen, dat hij zingend verhaalt van al zijn innerlijke ellende en zwakke en barre onvolkomenheid.Juist om zijne afdwalingen, zijn innerlijken strijd tusschen geest en vleesch, zonde en berouw, noemt hem dr. Bavinck in zijn belangrijk boek een geloofsheld. Er is evenveel vóór als tégen zulk een determinatie van menschelijke gebreken en deugden te zeggen. In ontferming-afsmeeken kan vroomheid, maar ook karakterlooze zwakheid liggen. Huet gaat fel te keer tegen den mensch en den dichter Bilderdijk; vaak op grond van dezelfde gebreken, welke dr. Bavinck en anderen hem aanrekenen als het verheven dualisme van den geloofsheld. Maar waar is het, dat Bilderdijk, in enorme spanning van zijn eigen gaven en in felle opstanding van geest en ziel zich