Letterkundig leven, deel 1

iö2 willem bildekdijk.

stille diepte van mijn ziel vereeren als Vondel, die in de groote periodemuziek van zijn wondere woord en zijn Guido-Gezelle-coloriet schittert als een kleurig mirakel van taaizang en klankleven; Vondel, die mij voor zijn woord, zijn klankexpressie, zijn taalmuziek zet als voor een Handelachtige orgeluitjubeling ; die in de lyriek voor het éérst ons land het symphonische gaf; neen, nooit zal ik Bilderdijk vereeren als Goethe, den man met de machtige, intellectueele, statige ontroeringen, den Duitschen Griek, den rationalistischen mysticus, die speelde met symbolen als Gulliver met menschjes; en nog veel minder zal ik hem liefhebben als Shakespeare, met zijn, iédere levensader doorstroomende menschelijkheid; neen, ver, zéér ver blijft hij onder de schoonheid van deze grooten, maar toch is Bilderdijk een schrijver, een groot zegger en een groot rhythmebeheerscher, een man van werkelijk gigantische breingaven. Want dringt men eenmaal tot hem door, dan voelt men ook zijn teederheid, zijn innigheid en zijn men^־chelijk koesteringsverlangen.

Schoon ik met Busken Huet geloof, hoewel op andere gronden dan hij, dat Bilderdijk nooit totons volk zal doordringen, hij verdient zijn impopulariteit niet, noch als dichter, noch als prozateur.

Juist de prozaschrijver Bilderdijk heeft machtige eigenschappen. Wat een hartstocht ontlaadt zich in zijn saamgeperste woordhevigheden. Wat kernige, stoere, breede leeuw was hij. Zijn brullen w4s brullen! Geen tweede kon beuken als hij, beuken en verpletteren en hoe geweldig vlamt het ücht in zijn strijdoogen! Deze man heeft de groote passie brandend van nabij gevoeld. De heete adem van den hartstocht heeft zijn gezicht gebakerd en in gloed gezet. De exaltatie, — vreemd, ingebonden door zekere verstandsmachten en in dwangbuizen van rhetorisch classisisme bekneld — heeft hij zélf gekend, de exaltatie die extase wordt, de verrukking, de wilde, ijlende koorts -van-het-schep-