Letterkundig leven, deel 1

inleidende beschouwing. 9

naar vuilnisbak en van de prullemand naar de beltwagen gaat. Hij gaf al zijn kracht aan zijn werk en hij overwon. Want hij leerde langzamerhand zijn lezers beseffen, dat de literatuur, de kunst en de schoonheid, het woord van den wijze en den denker, wel het allermeeste recht hebben op de allerhoogste levenseerbiediging en een afzonderlijke toegewijde behandeling verdienen. Hij leerde hen inzien dat, zoo goed als in een boek, ook in een dagblad de hoogste problemen op litérair, psychologisch en aesthetisch gebied kunnen worden gesteld en opgelost. Hij schiep in de lite-ratuurcritiek de cultuur der onactueele schoonheidsfeuilletons en grondde de wetenschap, dat de wezenlijke schoonheid los is van data, cijfers en jaartallen. Naar mijne meening leerde hij voorél begrijpen, dat de kunst, de litteratuur, moest behooren tot het meest onontbeerlijke van de menschelijke beschaving, tot het allerbelangrijkste van het dagleven, juist ómdat zij het tijdelijke en tijdelooze oneindig veel zuiverder vastgrijpt en weerspiegelt dan alle andere levensuitingen op politiek, maatschappelijk of welk ander gebied ook. In al haar overvloed en bruisende schoonheid leeft nergens machtiger de negentiende eeuw der Fransche beschaving, dan in de ontzaggelijke geesteskracht en het psychologisch zienersschap van Balzac's werk. Nergens leeft zóó ook de droom van dit tijdperk in zijn methaphysische verbeeldingen, zijn romantische gelukzaligheids-visioenenen huiveringwekkende ironie, als in Flaubert, Villiers de 1'Isle Adam en Baudelaire. Onder de stuwende verbeeldingskracht der Grooten van zijn tijd en van vroegere eeuwen, schreef Sainte Beuve ongestoord en onbekneld en zonder angstvallige uitmeting van stof en ruimte, over Port Royal zoo goed als over Rabelais; dan over Nincn de Lenclos, dan over Napoleon, dan over Prévost, Paradol en dan weer over Tacitus en Gautier. Hij bleef vl&k nabij de dragers