Letterkundig leven, deel 1

VAN STAD EN LAND.

Voorburgwal langs, en zie de late zon in vreemde fladderen goud uitwebben, heel boven in de schuine nokken van steegkrotten. — Ge zult stèren naar dit laat-gloeyendegoudop nokken en scheeve ruiten. Het zal u eengrootestads-ontroering geven, zoo droef, zoo geheimvol en zoo smartelijk,.. _ deze late namiddagluister in de armoestegen. Zóó van vreemd heimwee is er veel in het werk van Van Collem. — Kent ge den glans van het zoete fluweel der zeventiende-eeuwsche hollandsche krijgsmansrokken? Ook dat rijk-weelderige, dat licht-moireerende leeft in zijn werk, naast het antiek-gevoelige. En hoeveel keer zaagt ge niet een heel oude kopergravure, met haar geheimzinnig oud bleek-geel kleursel en haar intieme tinten? Ook dat intieme van een oude kopergravure leeft er in zijn werk. Het trekt naar het oude, het groote, vergane, maar kleur-zware en teer-tonige oude. — Dat is zoo zijn natuur. Gij kijkt naar iets, en uw zinnen branden zich aan de realiteit; dadelijk moet gij het geziene opnemen, verwerken en weergeven. Hij niet! Hij behoort tot de schepselen die alles in zich laten knagen, iedere aandoening honderd keer terug, iedere gewaarwording honderd maal weerom. Hij ziet ook naar de realiteit, maar daarna sluit hij zijn oogen en wacht, wacht lang, tot plots eens diezelfde realiteit als een herinneringsdroom hem komt overvallen en hij ze bezingt of uitbeeldt. Maar dan hebben de wonden van zijn ziel er roode plekken in gesprenkeld. Ik zeg u, critici, eerlijken en onpartijdigen, houdt rekening met dezen nu reeds zeer merkwaardigen werker, er zal anders een tijd komen dat hij het met u niet doet.