Letterkundig leven, deel 1

134 van stad en !,and.

liefdesverlangen, spreekt tot óns als werden de woorden pas gisteren geboren.

Dit groot-menschelijke is eeuwig, is de kern van alle groote kunst. — Hoe zouden wij ooit de tragediën der Ouden kunnen verstaan, diep meevoelen en begrijpen, zonder verwantschap der grondelementen in ge-moeds- en aandoeningsleven? Wij bewaren de ziele-stem van Sophocles immers niet in een gramophoon en tóch trilt zijn levend geluid op ons 4&n, als stond de ziener naast ons. Schenkt de heiden Sophocles u wellicht minder beklemming dan de katholiek Racine, omdat ge geen heiden, maar christen zijt? Slaat de verbeelding van het Hooglied uw oogen niet blind van geluk en zwelgt uw oor niet in het zwijmelend rhythmus van zijn woordcadansen, omdat ge geen jood, geen Oosterling zijt ? Ik geloof, dat iedere ziel, ontvankelijk voor de Schoonheid, Hooglied en Oedipus in gelijkelijke verrukking inademt. Als de menschelijke levenskern maar geraakt wordt door het woord, den zang, het lied, het drama. Is vaderliefde, kinderliefde van duizenden jaren hér niet even vol en trillend van leven als nu bij ons? Neen, ik weiger te gelooven aan nationale verrukkingen, nationale en gespecialiseerde zielsstemmingen bij kunstenaars. Er is geen natie-, geen raskunst; er is ziel, ontroering, menschelijkheid. De literatuur welke het minst gebonden is aan de uiterlijke invloeden van rasverschijnselen heeft de langste levenskans. — We werken voor de menschheid, niet voor een ras. En de Schoonheid houdt er geen nationale onderonsjes op na! Als de stijl van een werk zwaar is, en breed en groot en van een menschelijke ontroeringsgolving, dan bruist het óver de hoofden der landge-nooten heen naar de wijde waereld, dan verheft zich de stijl en spreekt tot de menschheid, en kijkt niet meer om naar ras, natie en landaard. De Schoonheid van den bijbelstijl heeft de ziel van ieder gevoelig mensch geraakt, en dat was toch ook Hebreeuwsche lyriek, in