Letterkundig leven, deel 1

106 ACHTSTE BUNDEI״ VERZAMELDE OPSTELLEN.

vinderij; dat men lust heeft te schelden en te slaan op dat mooie en groote en dat men van niets en niemand voelt te kunnen leeren; dat men, door een eigen godde-lijk-satyrischen kreet en daemonischen lach opgejaagd, zich werpt op al wat de waereld je opdringt als groot en bijzonder. Dat men in zijn haat iets vreeselijks trillen voelt, er iets wil losbranden uit je hart, iets losbreken uit je ziel, om te strijden, te vechten met alles en ieder, hoe groot en hoog de waereld die dingen en personen ook ziet en stelt. Het zijn de uren, de dagen van heiligen hartstocht, waarin men zich miskend voelt en die je met machtige kalmte tot je zelf doen zeggen: oordeel over je zelf is alleen te vinden in je zelf.

Maar Van Deyssel behoort dan nog altijd tot de werkers, die door hun levend-grandiozen stijl zooveel geluk enlevensvreugd, zooveel'schoonheidgegevenhebben, dat we in de hevige uren van afschuw en minachting voor al het waereldsch gepraat over het mooie, toch van hém af-blijven.Uren, waarin men wel ziet ook zijn kleinheid, zijn tekortkomingen en zijn mislukkingen, maar die wegvallen bij den eerbied voor grootsch pogen en bereiken soms!

V anDeyssel behoort tot deuitzonderings-kunstenaars, die men, al zouden we weten, dat zij werk van anderer ziel volkomen onzuiver doorleven en beoordeelen, toch niet zou kunnen minachten, die men integendeel zal blijven vereeren, om al hun groote eigenschappen.

Van Deyssel was ons aller machtige meester in hartstocht-uitstorting en in openheid van ziel, in jubeling en liefde. En al sta ik nu ook soms vierkant tégenover vele zijner kunstbeoordeelingen, menschbeschouwingen en tegenover zijn maatschappelijke levensleer, en al is hij niet geworden groot episch kunstenaar, de overweldigende titan, die een waereld van karakter? en levende wezens voor ons bouwde — in romankunst, — voor mij, jongere, en voor ons allen, zal hij blijven de zeer groote voorganger in beeldend woord- en stijlvermogen, dé groote voeler van hoogste literatuur.