Mijn zwerftochten door Jordaan en Donker Amsterdam

voeligheid der beschouwers. Menschen echter, die voor stemmingen ontvankelijk zijn en uit stemmingen innerlijke levensgesteldheid van dingen, menschen en toestanden opmaken, zullen de tragische verschrikking van den Zeedijk en al wat er omheen ligt aan stegen en gangen, onmiddellijk ervaren. De kunstenaar en criminalist die deze wijk betreedt, beseft dat hier in het geheim, in het verholene, geheel andere levensverhoudingen bestaan dan in de maatschappij. Bekijk maar eens goed de logementj es op de kleine grachtjes, somber overschaduwd, in hun myste-rieuzen lichtval; bezie het achteruit van het Kolkje. Ik heb hier met Louis Couperus gestaan en eens met Emmanuel de Bom. Couperus rilde van dit milieu. De huizen vlak aan het water, de groezelige grauwte, het af- en uitgevretene van de vensters, de ratachtige schichtigheid waarmee de dingen voorbij springen, de ontstellende

atmospheer van schemer en lichtloosheid____het

is alles om te huiveren! Doch eerst in den avond krijgt de Zeedijk zijn geheimzinnige ontsluiering van verborgen misdadenbestaan.

De koppen der vrouwen, de koppen der man nen zijn meestal afgrijselijke tronies. De hardheid, de wulpschheid, de kwaadaardige verdierlijking, het meedoogenlooze ligt er ingegrift. Hier is geen overdrijving mogelijk. Alle beeldende kun

79