Studiën, tweede bundel

PARIJSCHE ROMAN VAN HOLLANDERS. II 41

kwistig alleen in woord-verbindende details, nooit in gevoelsinnige diepte van menschelijkheid.

Met literaire nüttigheidszin be-arbeid, zoo wel als om het artistieke vreugdetje van de scheppingsdaad. Helaas nergens een spoor van objectiviteit in het zien van Parijs, in de epische uithouwing der stad, als menschen met geheel andere stads-visie dan de Schartens Parijs bekijken. Alle ,,figuren" in dit boek bekijken Parijs als.... de Schartens. Ieder figuur krijgt een opgedrongen gevoels-waarneming mee van de schrijvers in de burgermans-geestdrift, waarmee de stad in haar mooi door Hollandsch temperament gezien is. Nergens objectiveert zich de visie van den Parijzenaar of Franschman op Parijs in dit boek. Het is alles afgietsel van hun kijkerij, argo-nautjes beglunderd.

De concierge beziet Parijs.... als de Schartens; Jozette, 't grizettetje, beziet Parijs.... als de Schartens, Célestin.... als de Schartens, Aristide.... als de Schartens. Deze Franschen bezien Parijs geheel als vreemdelingen, met de overgangsvormen in de verbazing of ontroering, gelijk bij lieden die er nooit gewoond hebben. Ze bekijken alles en denken er over, zooals alleen de schrijvers dat kunnen doen. Hoeveel rijker van psychologie zou het geweest zijn, als zij ons Parijs hadden kunnen laten zien zooals Jozette het door haar temperament en als Montmartre-