Studiën, tweede bundel

28 STUDIËN

van een Saint-Chapelle evoqueeren, en uit een tentoonstellingstent met Engelsche machinerieën het wereldgedruisch van Londen. Mijn God, mijn God, wat is alles van Parijs in dit boek petiterig en snobs, wat kleentjes en knus, wat popperig en speelsch-luchtig bekeken en aangevoeld. Wat een speelgoeddoosachtige conceptie van Parijs, het gloeiend-aangestookte, het wulpsch lichtende, het weelderig-uitschuimende, walmend-bedwelmende Parijs, het angstig-tragische Parijs van Steinlen, het grandioos-romantische van Balzac, het ijselijk-frivole, ijdel-speelsche, wrang-wreede, in Carmenachtigen liefderoes verzengd-perverse van Toulouse Lautrec, het sombere, grandioze, heimelijk-rottende en symbolische Parijs van Zola, met zijn weemoed en zijn verborgen misdaden-bestaan, met zijn pracht van pleinen, wijken, straten, sloppen; — wat is alles in blok-bouwdoos-architectuur daar tot een petiterig kijkspel gemaakt, en wat braaf-burgerlijk, Hol-landsch-touristerig is door deze schrijvers heel de Parijsche levens-sfeer aangevoeld en verwerkt. Voortdurend heb ik de zoldering van een werkkamer, nooit de wolkenhemel van Parijs boven me. Ik zie balken tot strootjes uitgeteerd, ik hoor de smartkreten van een wereldstad tot een zuchtig leven van een troepje, met onzuivere romantiek in beweging gebrachte menschjes, verschuchterd.