Studiën, tweede bundel

HET ALG. MENSCHELIJKE IN BEETHOVEN II. 15

weven, zoo broos van cier en zoo rein van harmoniseering. Muziek, als het zilveren gloeien van een beek in stillen maannacht, als het ruischen van fonteinen in avond-scheemrige boschlaantjes. Bij Mozart klonk 't on-aardsche als een geheim van melodieën die niemand ontraadselen en toch ieder voelen kon. Dat was de vurigste levendigheid en sproedelende scherts, gedempt in de zangerigste zoetluidendheid. En Gliick leek de zingende tragiek, die in zijn donkere toongangen, den duisteren en wilden geluks-waan zelf cantileen doet worden. En toch, met Beethoven eerst komt de groote mensch in de muziek, de levende, smartgeslagen, getrapte en weer opjuichende mensch, de mensch met zijn donkere hartstochten en zondigheid, die zich zelf bewust wordt en naar vrijheid van ziel en een onbelast leven snakt. Zóó was nog nimmer in instrumentale muziek gesproken. De tragiek van de menschenziel in verhouding tot het heelal en de omringende wereld, in verhouding tot den zich bewust-wordenden mensch,.... geen sterveling in de toonkunst heeft haar wisselend en bedwelmend wezen dieper beseft dan Beethoven.

Daarin ontbrandt juist de toorts van Beethoven's genius. Ge zoudt het dyonisische vervoering kunnen noemen, als ik aan dit woord niet een gansch andere beteekenis hechtte dan