Napoleon

9 2 IS. QUERIDO: NAPOLEON

devant qui 1'univers se tait est aussi l'homme en qui 1'univers est confie." ^

Verder dringen[La Place, [Lacepède tezaam en spreken luid over zijn onmetelijke hoogte als genie. (Tïeufcha.-teau schiet uit zijn lyrische slof en ijlt zelfs: ,,Quel dieu nous a fait ces loisirs? C'est eet homme extraordinaire qui a rajeuni la France."

Ik beloofde u immers de dolste tegenspraak. Nog meer? (Seguier verklaart: „Napoléon est au dela de 1'histoire humaine; il appartient aux temps heroï-ques, il est au dessus de 1'admiration." Ik zou zoo kunnen doorgaan uitzinnigste lofuitingen van dichters, geestelijken, kunstenaars, over Napoleon, bijeen te lezen. Gé zult er van walgen. Hier, een boef, een misdadiger, een bedrieger, een monster; nu weer een godheid, een verheven genie, een Jupiter, een almachtige. En zoo werd hij in aanbidding verheerlijkt door de grootsten van zijn tijd. Veel, o, oneindig veel liever zijn mij de rustig-bewonderende oordeelvellingen van menschen als (jïassano, (^Marmont,!~De Ségur. Deze eenvoudige diep-eerlijke bewonderaars verheerlijken niet als gekken, zeggen simpel-gevoelige en zuivere waardeeringen. Generaal ^app verklaart: „Personne, n'était plus sensible, personne n'était plus constant dans ses affections que Napoléon."

Dit laatste vooral is een stoot naar zijn vijanden. Hij was vol innige goedheid, zegt Marmont, terwijl men hem bedroog. Hij was vol eenvoud verklaart De Ségur. Deze tiran duldde geen tegenspraak, beweert Taine. MaarMéneval, zijn particuliere secretaris verklaart daar tegenin: „qu'il souffrait volon-tiers la contradiction et que même il cédait souvent." En^aulaincourt, allerminst een vriend: dat Napoleon op de meest waardige wijze niet slechts tegenspraak duldde, maar met edelen moed zijn hechtste overtuiging liet bestrijden.Jjïavary bevestigt dit getuigenis