elementen der Sabbatviering: rust van den beroepsarbeid, onthouding van iedere krachtsontwikkeling eener-zijds; wijding van den dag door plechtige viering en zelfheiliging van den mensch door beschouwing van Gods werk in natuur en menschenwereld anderzijds vormen de factoren eener juiste Sabbatviering. Sabbat is de dag, waarop de ziel zich tot hooger sfeer verheft, het materieel streven in den mensch zwijgt en het goddelijke in hem den Schepper tracht te naderen. Een voorsmaak van de gelukzaligheid der toekomstige wereld, noemen de Joodsche wijzen den Sabbath, naar behooren gevierd. — Het reform-Jodendom is zich de groote beteekenis van den Sabbath wel bewust. Het ziet in de ceremonieele wet weliswaar niet meer dan een uiting van den naar God smachtenden menschen-geest, maar niettemin acht het sommige ceremonieele wetten zoo hoog, dat ze wel van goddelijken oorsprong zouden kunnen zijn. De Sabbath staat bovenaan. ,,De belangrijkheid van den Sabbath”, aldus ongeveer MON-TEFIORE, — en ook vele onnadenkende orthodoxe Joden mogen zich deze woorden ter harte nemen —■ kan nauwelijks overschat worden. Ik ben diep overtuigd van de onafwijsbare noodzakelijkheid der Sabbatviering. De ouders moeten de kinderen leeren Sabbat te houden. Een liberaal Jood, die op Vrijdagavond den schomvburg bezoekt of te zijnen huize een soireetje aanlegt, laadt een ernstige godsdienstige verantwoordelijkheid op zich. Hij kwetst het Jodendom op een teeder en gevoelig punt. Als ooit een ceremonieele wet is overgegaan in de sfeer van het ethische en het predicaat goddelijk verdient, dan is het de Sabbat”. Een ander reformleider zegt: „Zonder zijn Sabbat zou het Jodendom als zelfstandige godsdienstvorm aanstonds in het leven der volkeren opgelost zijn”. Trots dit alles heerscht op het punt van Sabbatviering groot verschil tusschen orthodox en liberaal Jodendom. Rust en wijding zijn, zoo zeiden we — volgens de orthodoxe leer — de
39