Israël onder de volkeren

138

dienstwetten werden met nauwgezetheid in acht genomen; niemand verzuimde zich op het bepaalde uur naar de Syna-goge te begeven, om te zamen met zijn broederen het gebed te verrichten; Sabbat en feesttijden werden in plechtige stemming stipt naar de voorschriften doorgebracht. Men vond zijn geluk binnen de wanden der woning, die vooral op de heilige dagen een tempel van vrede geleek, waar de vader als priester en de moeder als priesteresse geëerd werd. Met bijzonderen luister vierde men den Sabbat, waarop een zoon des huizes na zijn dertienden geboortedag als meerderjarige in de godsdienstgemeenschap werd opgenomen; hoe straalden de oogen der ouders van trots en geluk, als de jeugdige Barmitswah in staat was, ten aanhoore van de talrijke bezoe-kers, die hun gelukwenschen kwamen aanbieden, een stuk Talmud te verklaren en tegen de opmerkingen van zjjn leeraar te verdedigen. Menig kunstenaar heeft zich in latere tgden opgewekt gevoeld, om de liefelijke tafereelen uit het oud-Joodsche familieleven door zijn teekenstift te vereeuwigen.

Schaduwzijden. Het leven buiten de maatschappij bad echter voor de Joden in vele opzichten zeer nadeelige gevolgen. Terwijl de beste Joden van alle tijden, gelijk wij herhaalde-lijk hebben gezien, jjverig deelnamen aan de algemeene beschaving en naast de Joodsche ook de andere wetenschappen trouw beoefenden, begonnen zij in hun afzondering een onverschillige, ja vijandige houding aan te nemen tegen alle geleerdheid, die buiten hun godsdienst stond. Uitgesloten van de hoogescholen, gingen zq minachting koesteren voor de wetenschap, die daar beoefend werd. In hun liefde voor al wat Joodsch was, beschouwden zij het lezen in niet-Joodsche geschriften, de bestudeering van niet-Joodsche geleerdheid als een verraad aan het Jodendom. De wetenschap werd voor hen het bijzonder eigendom hunner verdrukkers, een vijandelijk grondgebied, waarvan men zich verre moest houden.