Israël onder de volkeren

123

vreemde talen uit te drukken. Op 18-jarigen leeftijd werd hij door de Portugeesche gemeente tot predikant benoemd; als hij predikte, kwamen vaak geleerde Christenen naar hem luisteren. Met de grootste mannen, als Hugo de Groot en Vossius, was hij bevriend en met de geleerde koningin Christina van Zweden hield hij briefwisseling. Desniettemin verkeerde Menasse in behoeftige omstandigheden en dacht hij er ernstig aan, naar Brazilië te verhuizen. Reeds was hij door Frederik Hendrik van aanbevelingen naar dit land voorzien, toen hij door eenige geloofsgenooten geholpen werd en dus in Amsterdam bleef. Weinig kon men vermoeden, dat de arme rabbijn het Joodsche volk nog eens buitengewone diensten zou bewijzen.

Menasse’s werkzaamheid. De welwillendheid, waarmede Nederland de Joden behandelde, prikkelde andere landen tot navolging. De koning van Denemarken, de hertogen van Savoye en Modena noodigden de Portugeesche Joden uit, zich in hun gebied te vestigen. Ook in Engeland, dat in 1290 de Joden uitgedreven had, heerschte destijds een geest van verdraagzaamheid jegens andersdenkenden. De man, die in dit land het bewind voerde, Cromwell, had de stelling verkondigd, dat iedereen naar de inspraak van zijn hart God moest kunnen dienen. Op grond van dit beginsel wendde Menasse ben Israël zich nu tot het Parlement met de bede, de Joden weder in Engeland toe te laten; hij verzocht zelf in Londen te mogen komen, om zijn bede toe te lichten. Het verzoek werd gaarne ingewilligd en Menasse vertrok in 1655 naar Engelands hoofdstad. Hier bepleitte hij in een aanzienlijke vergadering de belangen zijner geloofsbroeders; ook schreef hij een werk: ״de redding Israels”, waarin hij de beschuldigingen, die men gewoonlijk tegen de Joden inbracht, glansrijk weerlegde. Het optreden van den geleerden rabbijn maakte een diepen indruk op Cromwell en op de vergadering; wel werd het verbannings-besluit van 1290 nog niet opgeheven, maar men liet toch