Israël onder de volkeren

122

regeering tot maatregelen tegen de Joden over te halen, doch de welwillendheid van het Oranjehuis en de verdraagzaamheid van de Nederlandsche burgerij maakten, dat Nederland zich in dit opzicht gunstig van de andere landen bleef onderscheiden.

De Hoogduitsche gemeente. Met vreugde hoorden de Duitsche Joden, dat hun Portugeesche geloofsbroeders in Neder-land vrijheid genoten. Want in Duitschland hadden de Joden in dien tijd veel te lijden door de rampen, die de dertigjarige oorlog over het land bracht. Geen wonder dus, dat vele Duitsche Joden het voorbeeld der marranen volgden en den Nederlandschen bodem opzochten. Zij waren niet, zooals hun Portugeesche geloofsbroeders, in het bezit van groote rijkdommen; integen-deel, hun gelaat en hun houding droegen duidelijk de sporen van ellende en ontbering; toch werden ook zjj gastvrij opgenomen en wegens hun godsdienst niet lastig gevallen. Hun godsdienstoefeningen hielden zij voorloopig in een huis in de Lange Houtstraat en R. Mozes Wehl fungeerde als rabbijn. In 1642 kochten zij met toestemming van P. C. Hooft, den drost van Muiden, te Muiderberg een stuk grond tot begraafplaats. Naast de Duitsche Joden vestigden zich een menigte Poolsche Joden te Amsterdam; na de vervolgingen onder Chmelnitzky groeide hun aantal sterk aan, zoodat de Duitsche en Poolsche Joden, zooal niet in welstand, dan toch in getalsterkte hun Portugeesche geloofsbroeders spoedig verre overtroffen.

Menasse ben Israël (1604—1657). Tot de marranen, die den inquisitiekerker ontvluchtten, behoorde ook Jozef ben Israël; hij vestigde zich met zjjn zoontje Menasse te Amsterdam. Menasse kreeg een zorgvuldige opvoeding; hij bestudeerde de Joodsche wetenschap en bezat een bijzondere geschiktheid tot taalstudie; hij verkreeg de bekwaamheid zich in tien