Israël onder de volkeren

121

Onder den dienst op den Verzoendag verscheen dan ook plotseling de schout, om hen gevangen te nemen. Zjj wisten dezen evenwel van hun onschuld te overtuigen, waarop de Overheid hun toestond, een Synagoge te stichten. Nu breidde de gemeente zich sterk uit en telde weldra meer dan 400 familiën; in 1616 kwamen zij in het bezit van een begraaf-plaats te Ouderkerk en in 1639 werd door hen een groote Synagoge aan het tegenwoordige Waterlooplein ingewijd. Deze Synagoge genoot in 1642 de eer van een bezoek van Frederik Hendrik met groot gevolg; eenigen tijd later kwamen Prins Willem II en zijn bruid het godsgebouw bezichtigen.

Was dus het huis van Oranje den Joden goed gezind, de staten van Holland toonden zich niet minder welwillend jegens hen. In 1619 vaardigden zij een besluit uit, waarbjj den Joden vrijheid van godsdienst toegekend werd; de steden kregen verlof, Joden onder hun bewoners op te nemen onder voor-waarden, die zij zelf konden vaststellen; alleen mochten zij den Joden niet het dragen van uiterlijke kenteekenen opleggen. De Portugeesche Joden van hun kant bewezen het nieuwe vaderland gewichtige diensten; met hun groote kapitalen bevorderden zij handel en verkeer en droegen zij veel bij tot de algemeene welvaart.

Uit Amsterdam vertrokken in 1636 een aantal Joden naar Brazilië, dat toen aan Nederland behoorde en stichtten er een groote gemeente; hetzelfde geschiedde acht jaar later in de Neder-landsche kolonie Suriname, waar de Joden nog heden in hoog aanzien staan. Ook in Rotterdam en ’s Hage gingen zich Joden vestigen; eveneens kregen o. a. Alkmaar, Leeuwarden, Middelburg en Nijmegen Joodsche inwoners. Wel bestond er nog geen volledige gelijkstelling tusschen hen en de overige bewoners; zoo waren zij uit de gilden uitgesloten en mochten ze slechts enkele bedrijven uitoefenen, doch hun godsdienst konden zij zonder eenig bezwaar houden. Ijverige predikanten poogden soms de