Israël onder de volkeren

108

die in hun land verdrukt werden, daar een veilige woonplaats konden vinden. Onder Solimans opvolger steeg Don Jozef nog hooger; deze benoemde hem tot hertog van Naxos en de Cycla-dische eilanden (1566). Groot was de invloed, dien de Joodsche hertog op de staatkunde van Turkije, ja, van Europa oefende. Zoo stond hij met Prins Willem van Oranje in briefwisseling, om Turkije tot een oorlog tegen Philips II, den verdrukker van Protestanten, Joden en Mooren, te bewegen.

Voor zijn geloofsgenooten was Don Jozef een edel weldoener. In zqn slot Belvedere waren de Joodsche geleerden steeds welkom; gaarne onderhield hij zich met hen en uit zjjn schatkist voorzag hij hen rijkelijk van middelen, om zich aan de studie te wijden. Ook zijn waardige gemalin, Donna Reyna, beminde de Joodsche wetenschap; evenals haar echtgenoot stichtte zq een leerschool en een Hebreeuwsche drukkerij.

R. Salomo Aschkenazi. Tegelijk met Don Jozef stond R. Salomo Aschkenazi bij het Turksche hof in hoog aanzien. Hq was het, die in 1574 den vrede tusschen Turkqe en Venetië bewerkte en het vredesverdrag teekende. Door zijn invloed werd Hendrik van Anjou tot koning van Polen gekozen. Ook R. Salomo zorgde, waar hij kon, voor zqn geloofsbroeders; een besluit tot verbanning, dat Venetië tegen de Joden uitgevaardigd had, werd door zijn tusschenkomst ingetrokken.

R. Jozef Karo (1488—1575). In dien tijd heerschte onder Israël veel verdeeldheid in het godsdienstleven. Zooals wij reeds gezien hebben, hadden Alfassi, Maimonides, Asjeri en nog anderen godsdienstwetboeken vervaardigd. Deze geleerden waren in hun werken dikwijls met elkander in strijd, zoodat men telkens voor de vraag stond, welke meening gevolgd moest worden. Aan deze onzekerheid werd voorgoed een einde gemaakt door het optreden van R. Jozef Karo, geboortig uit Spanje, later rabbqn te Safet. Aan innige vroomheid paarde R. Jozef een onmetelqke Joodsche kennis, zoodat geheel Israël met diepen eerbied tot den grooten