Israël onder de volkeren

100

die,. ia weerwil van vervolging en vernedering, hun leven zooveel reiner en deugdzamer wisten te houden, dan de woeste bevolking, die hen omringde en verdrukte. Wel is waar verbas-terdeinhun afzondering hun taal tot een zonderling mengelmoes of jargon; wel heerschte in hun Synagogen niet de stipte orde, die men in onze hedendaagsche bedehuizen aantreft, doch in hun hart leefde een oprechte Godsvereering; arbeidzaamheid, matigheid, broederliefde en huwelijkstrouw waren de groote deugden, die binnen de muren van het Ghetto welig bloeiden en het Jodendom voor geestelijken en zedelijken achteruitgang behoedden. Zoo vormt de Ghetto-tijd uiterlijk een treurige, doch innerlijk een schitterende periode in Israëls geschiedenis.

Geleerden. Onder de geleerden van die dagen moet R. Meïr ben Baruch Hallevie genoemd worden. Daar ten gevolge der jammerlijke toestanden de Joodsche wetenschap achteruit ging, bepaalde R. Meïr, dat voortaan niemand zelfstandig als rabbqn mocht optreden, die niet na afgelegd examen den Morenoe-titel verworven had. Een ander hooggeëerd leeraar was destijds R. Jacob Möln of Maharil. Deze gaf een beschrijving van de gods-dienstige gebruiken (מנהגים) die toen in de Synagoge en het

Joodsche huisgezin in zwang waren.

(1300—1450).

Vervolgingen. Voor de Spaansche Joden, die tot dusverre in zoo gelukkige omstandigheden geleefd hadden, begon in de 14^de eeuw een tijdperk van ramspoed en steedsgrooter wordende ellende. Wel waren er ook nog in dien tijd sommige Joden met hooge staatsambten bekleed; zoo had don Pedro eenJoodsch