Op water en brood

41

gevoel van vrijheidsliefde. Onze verdraagzaamheid is gebaseerd op de achting voor de vrijheid van anderen. De „liederlijkheid” van veel artisten, die bij hen een tegenhangster heeft in hun vrije en daardoor oorspronkelijke kunstuitingen, is uit geen andere bron gesproten dan de afkeer van den landlooper voor een geregeld leven.

Ik had dezen boezeroenman nu al uren achtereen kunnen waarnemen, opgesloten als een wild beest, omdat hij een paar glazen jenever te veel had gebruikt. Hij leek mij goedig, vriendelijk, bezorgd voor de kameraden. Er straalde van hem een zekere bescherming uit over de nieuwelingen, de minder door de maatschappelijke „orde” gekwetsten, gehoonden, mishandelden. Mij interesseerde zijn verleden en ik begon dus weder het gesprek. Ter wille van de plaatsruimte zal ik zijn gerekten verhaaltrant niet verder voortzetten. Als psychische analyse scheen zij mij echter het vermelden waard. Want er was iets diep-tragisch in dezen ongelukkigen, verworpen mensch, die lang... zaam ... spr... aak om ... den ... tijd ... ik zeg tij ij ijd ... te ... korten... en die zoo mij, zonder dat hij klaagde, deed beseffen, wat ontzettende, wat beestachtige marteling het voor hem moest zijn, opgesloten te worden en al hongerig en ondoorvoed, toch nog twee dagen water en brood en koude te moeten lijden. Waarom? Waartoe? Zeker niet tot verbetering. Evenmin omdat het te duur zou zijn hem dadelijk goed en voldoende voedsel te geven. Vroeger, ja, vóór den oorlog, toen kon men spreken van „te duur” als het betrof het lot der allerarmsten onder ons te verzachten. Thans, nu wij hebben gezien, wat kapitalen onmiddellijk voor moordmateriaal in ons land waren mobiel te maken, moet men niet meer van „te duur” spreken als het er op aan komt, ongelukkigen te steunen en te helpen, zelfs als ze niet precies in de maatschappelijke „orde” passen, welke „orde” ons dezen wereldoorlog heeft bezorgd.

Voor de kosten van duizend granaten kan men dui-