Op water en brood

2

met de andere partijen haar taak kunnen gaan vervullen van de bevrijding des volks, van de bevrijding des vaderlands van de overheersching van tyrannie, van welken aard deze ook moge zijn. Doen zoo de vrijzinnige partijen in elk land afzonderlijk en op zichzelf haar plicht, dan zal ook zonder bijzondere internationale overeenkomsten, eene algemeene, internationale bevrijding der volken het gevolg moeten zijn. Kleine landen als Nederland kunnen ten deze het voorbeeld geven omdat in kleine landen het gezamenlijk arbeiden, het organiseeren en het overzicht gemakkelijker is, doorgaans de algemeene beschaving hooger is dan in grootere landen. In groote landen met uitgebreid taalgebied, worden door de groote massa des volks geen vreemde talen geleerd en aldus ontbreekt de gelegenheid tot vergelijking. In kleine landen, ons land is er een „sprekend” bewijs van, gelukt het de pers niet, misbruik te maken van de opgeslotenheid in de eigen landstaal van een volk, om het te misleiden, op te hitsen en in slavernij te houden. „Liever dood dan slaaf” zegt een fiere Friesche wapenspreuk. Bevrijden wij dan allereerst ons Nederlandsche volk, voor wij aan internationale bevrijding ons wijden.

In een hoofdartikel van mijn hand, geplaatst in het weekblad „Holland Express”, verschijnende bij den uitgever C. Geleijns te Rotterdam, heb ik, naar de meening van de tegenwoordige Nederlandsche regee-ring, den Duitschen keizer beleedigd. Mijn vergrijp viel onder een wetsartikel, waarin hij met gevangenisstraf of boete bedreigd wordt, die zich schuldig maakt aan beleediging van het hoofd eener bevriende natie. Toen ik mijn artikel schreef (Aug. 1914) was de heer-schende meening, dat Duitschland dwars door België wenschte te trekken om Frankrijk aan te vallen en België, dit niet duldende, weder eens slachtoffer was geworden van zijn geographische ligging. De aanval van Duitschland gold ook Vlaaihsch-België, dit wil