Opgedoken

Hoe ernstig, tragisch en te veroordelen het antisemitisme ook was, soms kreeg het iets volstrekt lachwekkends. Ik maakte het mee in Ahlbeck aan de Oostzee, toen we daar in 1912 onze vakantie doorbrachten.

Kolberg, Warnemünde, Ahlbeck, Swinemünde - elk jaar gingen we in de zomervakantie naar zee. Reeds de avond tevoren, raakte ik in staat van opwinding, als mijn vader met een rijtuig naar de Stettiner Bahnhof ging om de bagage af te leveren. Deze uren van voorpret waren bijna nog mooier dan de zorgeloze dagen en weken zelf, die wij aan het strand en in het hotel doorbrachten.

In die zomer van 1912 in Ahlbeck op het eiland Usedom, ging een droom van mij in vervulling: ik was met mijn elf jaar eindelijk oud genoeg om lid te worden van de strandcompagnie ‘Blau-Weiss-Blau’, waarmee ik al sinds onze eerste vakantie dweepte. Ik kreeg sabels en een riet, hield op het strand oefeningen met mijn compagnie en bouwde zandkastelen.

Strandcompagnieën had je in elke badplaats. Parades en andere halfmi-litaristische oefeningen stonden op het programma, geheel in lijn met de tijd. Vergelijkbaar met het studentencorps hadden de compagnieën eigen kleuren. Een van hen, die volgens de kleuren van het Keizerrijk ‘Schwarz-Weiss-Rot’ heette, nam geen joden op.

Ik zat nog niet lang bij ‘Blau-Weiss-Blau’, toen ons de strandcompagnie ‘Schwarz-Weiss-Rot’ uit Bansin uitdaagde. Bansin, dat samen met Ahlbeck en Heringsdorf, als ‘badkuip van Berlijn’ bekend stond, was bijzonder antisemitisch. Er viel niet aan te ontkomen, dus namen we de oorlogsverklaring aan. Op de vastgestelde dag gingen de beide compagnieën in marstempo op weg, werden in Heringsdorf met elkaar geconfronteerd en leverden een korte maar hevige strijd. Met rietsabels en ‘geweren’ vielen we aan. Nadat aan beide kanten een jongen met een hoofdwond was afgevoerd, werd de strijd beëindigd en als ‘onbeslist’ gekwalificeerd.

Een andere keer kwam ik er niet zo goed van af: we oefenden op het strand in de gloeiendhete zon. Plotseling werd ik misselijk. Ik stapte naar voren, ging in de houding staan en wilde dit aan onze ‘luitenant’ Rampf melden, maar viel flauw.

Toen ik mijn ogen opsloeg lag ik met koude compressen op mijn voorhoofd half in zee en werd omringd door mijn kameraden. Ik had een zonnesteek.

Tot mijn pech organiseerde mijn compagnie diezelfde avond een feest, waar ik absoluut heen wilde. Daarom liet ik Rampf en de hele groep beloven, dat ze noch mijn moeder noch iemand anders iets over dit voorval zouden vertellen.

Enigszins opgeknapt, ging ik met mijn moeder en Vera naar ons feest.