Opgedoken

Onze leraar was meneer Hauff, groot en blond, een uitgesproken Duits type.

Op onze school ging het er streng en gedisciplineerd aan toe. In de pauzes moesten we stil en zachtjes over het schoolplein lopen. Het was streng verboden om te rennen. Op een dag overtrad ik dit verbod, begon te rennen, gleed uit en viel op mijn gezicht. Bloedend lag ik op de grond. Toen ik opkeek, zag ik mijn klasgenoot Fröhlich. Hij deed zijn naam geen eer aan. Bleek en onogelijk, keek hij voortdurend treurig om zich heen. Plotseling dook er een leraar naast Fröhlich op: “Wat is hier gebeurd?”

Uit angst voor straf loog ik: “Fröhlich heeft me geduwd!” Mijn klasgenoot ontkende niet. Hij hield gewoon zijn mond.

“Fröhlich, mee jij!” commandeerde de leraar en nam de arme, onschuldige jongen mee. Ik ben nooit te weten gekomen of en hoe hij is gestraft.

Toen mijn moeder me die dag uit school kwam halen, schrok ze hoe ik eruit zag, “Wat is er met jou aan de hand? Waar heb je je bezeerd?”

“Mijn klasgenoot Fröhlich heeft me een duw gegeven. Daardoor ben ik gevallen, loog ik ook tegenover haar. Maar ik had al een slecht geweten. Nachten achtereen kon ik niet goed slapen, mijn leugen drukte zwaar op me.

Uiteindelijk raapte ik al mijn moed bij elkaar en vertelde mijn moeder de ware toedracht.

“Vind je, dat ik de leraar mijn leugen moet opbiechten?”

“Dat is nu niet meer nodig”, antwoordde ze, “want door je slechte geweten heb je je straf al gehad. Maar ik hoop wel, dat je er iets van hebt geleerd! Vertel altijd de waarheid!”

Die vermaning van mijn moeder heb ik mijn hele leven niet vergeten en het werd mijn leidraad.

Twee jaar later verhuisden we naar Charlottenburg. Voor Vera en mij betekende dat een grote verandering. We gingen allebei naar een andere school. We moesten opnieuw vrienden zien te maken. Vera ging naar het Fürstin-Bismarck-Lyzeum in de Sybelstrasse. Ikzelf ging naar het Kaiser-Frie-drich-Gymnasium in de Bleibtreustrasse. Door het wisselen van school verloor ik een halfjaar, omdat in Charlottenburg, dat nog niet bij Berlijn hoorde, de overgang met Pasen was. En niet, zoals in Friedrichshain, in de herfst.

Maar daarover maakte ik me niet druk. Ik leed eronder weg te moeten uit een huis en een buurt waar ik zo gelukkig was.

Mijn prestaties waren van meet af aan goed. In 1911 ging ik over naar de eerste klas van de middelbare school. Onze klassenleraar was Dr. Westphal. Om lastige en luie leerlingen te straffen, liet hij een Spaans rietje kopen. Als