I. De voorbereidingen.
Daar de Duitsers de mogelijkheid van tegenstand vreesden, losten ze de ghettobewakers, die uit Polen bestonden, af en vervingen ze aanvankelijk door Letten, Littauers enz., later door Duitsers.
Maar ook de ghettobewoners bleven van hun kant niet werkeloos. Sedert November 1942 legde men zich er op toe, de verdediging op poten te zetten; men had volledig van beton voorziene onderaardse bunkers aangelegd, alsook geheime gangen, die de verschillende door de omringende muren van het ghetto van elkander gescheiden sectoren moesten verbinden. Zo ontstond een \vcrkelijkc onderaardse stad, waarin levensmiddelendepots, verlichtingswcrken en waterreservoirs waren. In de schuilplaatsen bereidde men zich op de verdediging voor: er waren vlammenwerpers, anti-tank-machinegeweren, handgranaten, men maakte zich meester van het geschut, dat in de nabijheid was opgesteld en bracht het in het ghetto. Vanaf Januari 1943 tot aan de eerste Paasnacht vernam men vaak de alarmsirenes; men mag aan-remen, dat Russische vliegtuigen manschappen en wapens naar beneden lieten.
De illegale Poolse beweging, die door haar terreurdaden tegen de Duitsers van zich deed spreken, van wie ze talrijke leiders gedood hadden, had in de bossen partisanenkampen ingericht. In afwachting van de dag van de opstand, lieten ze naar het ghetto wapens, machinegeweren en bommen brengen. Honderden vrachtwagens vervoerden aardappels, — er onder lagen wapens verborgen.
Wij citeren weer: ,.Ik stond toen in verbinding met de „Poolse verzetsbeweging. Bolek, mijn vriend, die mij bij het „bouwen van een schuilplaats geholpen had, introduceerde „mij bij de partij. Ik trof hem toevallig op straat. Door hem „kreeg ik wapens voor den bunker. Ik moest vertellen, voor-„wie ik de wapens hebben moest. Ze weigerden ze kosteloos „te leveren voor het ghetto. Ik moest ze duur betalen. Na een „opwindende week keerde ik naar het ghetto terug.”
De voorbereidingen werden gecompleteerd, zolang de ghettopolitie nog uit Polen bestond. Want deze politie hielp bij het uitrusten en voerde levensmiddclenrescrves aan.
AA