In Depot

houdt een schreeuwerige toespraak, waarin hij de heren van de andere vleugel vertrouwd maakt met de gedachte, dat het regiem hiér tweehonderd percent strenger is dan daar. In de B-vleugel was het een vrijgevochten bende: iedereen was op wanneer en zo lang hij wilde. Men kon soms nog tot elf uur heren op een bank voor het open venster in het washok vinden om een luchtje te scheppen, of een sigaretje te roken. Alle patienten moeten nu de gehele dag op bed blijven en op tijd gaan slapen. Wie dit gebod overtreedt, zal als gezond worden beschouwd en gaat de ziekenbarak uit. De patienten, die de dokter kennen, knipogen elkaar toe: de assistent schendt elke dag zelf de voorschriften van het regiem meer dan een keer. Hij is als een jonge hond, die overal blaffend tegenop springt en alles omver stoot. Hij gaat de gehele dag brullend door de ziekenzaal, hij vecht met de broeders, hij dolt met de patienten, hij rookt de gehele dag door, ook terwijl hij visite maakt, hij speelt schaak met de patienten. Voorschriften en de toepassing ervan zijn twee verschillende dingen. Dat zal straks wel blijken ... De betrekkingen tussen dokter en broeders, en patienten, is veel te innig geworden om de uiterste strengheid te betrachten. Vandaag is het een ‘lollige dag’.

donderdag 15 juli Changement de tableau. Ik heb een nieuw bed betrokken, een bovenbed, in de uiterste hoek van de barak, vanwaar ik een overzicht heb over het gehele tableau van honderddertig bemande bedden, geplaatst in vier gelederen. Ik gevoel mij als een filmregisseur in zijn cabine. Ik heb direct uitkijk op een man, die het slachtoffer is geworden van shellshock en aan een stuk door ligt te beven en te steunen, en op een blinde. Op de achtergrond ligt een kerngezonde rabbijn met een spierwitte baard, als op een praalbed, geflankeerd door twee jongens van een jaar of tien. Naast mij ligt een slachtoffer uit het concentratiekamp van Vught, een man, die nu al vijftien weken verzwakt terneer ligt en nog altijd niet vrij is van koortsaanvallen. Een groot deel van de patienten heeft de barakziekte: diarrhee. De gehele dag hangt er een faecaliënlucht in de barak. Ik ben er, wonderlijk genoeg, tegen gehard. De broeders, die de gehele dag met steekpannen sjouwen, zijn er tegen gehard; waarom zou ik er niet tegen gehard zijn? Men raakt in moeilijke omstandigheden aan veel gewend, waarvan men in normale sociale verhoudingen walgt. Het walgen leert men hier af. In een decreet van vandaag heft de Obersturmführer - wat een woord! - de vinger weer eens tegen de Joden op. Wie niet op het werk verschijnt, wie niet hard genoeg werkt, gaat op straftransport; wie teruggesteld is, zal aan de hogere autoriteiten worden gerapporteerd en bij speciale beschikking op straftransport worden gezonden en, in afwachting van deze beschikking, in de strafploeg van Westerbork worden ingedeeld. Wij zijn werkelijk

84