In Depot

op de heide gefusilleerd zouden worden en aldus schrik en ontsteltenis in het kamp teweeg willen brengen, teneinde de zucht tot ontvluchten voorgoed te bedwingen. De vluchteling is niet gevonden. Er wordt druk gegist over de reden van de stopzetting van de transporten: 1. behoefte aan spoorwegmaterieel in verband met het komende offensief der geallieerden; 2. aanwending van de vrijkomende wagens voor het vervoer van Arische werkkrachten naar Duitsland; 3. een vroeger genomen besluit om veertigduizend Joden in Nederland te houden; 4. behoefte aan spoorwagens voor het vervoer van Franse en Belgische Joden naar Westerbork voor doorzending naar het Oosten. Zo werkt de fantasie in Westerbork. In verband met laatstgenoemde veronderstelling wordt in OD-kringen gezegd, dat de OD-ers naar België zullen worden gezonden voor het ophalen van Joden. Men discuteert er over de vraag of men zal gaan of niet. De meningen zijn verdeeld.

Een Jood, een zekere Bonewit, die aan de Moerdijk heeft gewerkt, is in het ziekenhuis opgenomen, in barak 82. Hij is aan de schouder gewond geraakt, naar Vught teruggebracht juist op de dag dat zijn vrouw en kind op transport werden gesteld en heeft bewerkstelligd dat hij met hen mee werd gezonden naar Westerbork. Een bofferd. Hij heeft mij omtrent de Moerdijk een boekje opengedaan. Tien weken geleden werden voor de Moerdijk vijfhonderd krachtige mannen aangewezen, drie weken geleden opnieuw vijfhonderd man voor het gebied van Gouda en Zwijndrecht, voor het maken van tankvallen en bunkers. Zij zijn daarheen vertrokken in gestreepte gevangeniskleren. Zij werken er van ’s morgens half zeven tot ’s avonds half zeven onder het toezicht van Hollandse ss, die in torens de wacht betrekken, om zo te zeggen aan de lopende band.

Het werk bestaat in het uitgraven van zware kleigrond. Wie tegen de werkdiscipline zondigt, komt op rapport en < wordt > veroordeeld tot een dracht zweepslagen op het zitvlak; hij moet zelf aftellen; de keren dat hij overslaat worden niet meegeteld. Een der ergste gevallen is het volgende: een Jood, die niet mee kon komen, werd bevolen twee kruiwagens gevuld met klei een bunker op te rijden. Hij viel, kreeg een gapende hoofdwonde; desondanks kreeg hij een dracht zweepslagen. Het komt voor, dat bij wijze van straf het eten wordt ingehouden.

Het eten bestaat uit een derde rantsoen brood per dag met veertig gram boter en veertig gram worst en een rantsoen dunne bieten- of koolsoep.

De schafttijd bedraagt een half uur en in deze tijd moeten de mannen hun soep, midden in de klei, nuttigen, ’s Avonds na het appèl moeten zij hun broodrantsoen aan de keuken afhalen, hetgeen soms tot acht uur duurt. Eén zondag in de vier weken vrij. Joden regelen de interne zaken van het kamp, een Joodse dokter behandelt hen, die op het werk gewond worden. Gewonden en zieken worden naar Vught teruggezonden, dat

36