In Depot

Men hoopt dat er in de tussentijd iets definitiefs gebeurt, dat aan de transporten een einde maakt. Tegen zes uur manifesteert zich bij het foliën-sorteren een algemene arbeidsonlust. Mannen en vrouwen lopen van de tafels weg en verzamelen zich om de kachels, of blijven aan de tafels praten. Vanmiddag algemeen gezang: Joodse liedjes, liedjes uit de Westerbork-revue. Uitgelaten stemming. Leiders en opzichters ontwapend, machteloos. In hun hart geven zij even weinig om het werk als het ‘arbeidsvolk’, waaronder zich professoren, advocaten en andere intellectuelen bevinden. Heb zelf in mijn dagboek zitten schrijven en een stuk gelezen in ‘Les Copains’ van Jules Romains; de manier om het eindelijk uit te krijgen. Verbod van de commandant, tijdens het werk bidstonden te houden.

zaterdag 11 december Trottel heeft mij apart geroepen: ik heb weer vier Hollanders gered, houders van de 120.000 stempel. Hij heeft mij een brief laten lezen van mr. Mendels, waarin hij verzoekt deze vier mannen, oud-advocaten, die op voorspraak van de deken der advocaten van de Duitse autoriteiten een Sperre hebben verkregen, in Westerbork te houden, zolang het gaat. Mr. Mendels heeft voor zich persoonlijk gepleit, dat hij vele malen tussen Duiters en Nederlanders met succes als arbiter is opgetreden, o.a. tijdens de vorige oorlog, toen hij zich met een regeringsopdracht in België bevond. Hij laat zich voorstaan op de beheersing van de Duitse en Franse taal. Trottel heeft Schlesinger voor de oud-advocaten geïnteresseerd. Met een knipoogje: u begrijpt, ik heb er ook belang bij ze hier te houden voor de toekomst. Ouwe slimmerik: hij is statenloos en weet niet waar hij bij het eind van de oorlog aan toe is. Wie onzer weet dat wel. Maar zo speelt hier iedereen zijn spel: de een klampt zich aan de ander vast, uit vrees, in het besef van afhankelijkheid, met hoop op de toekomst. Sterke mensen, vroegere leeuwen, zijn hier tamme, vreesachtige schapen geworden.

Mannen, die vroeger uit de kracht van hun hoge maatschappelijke positie gunsten konden uitdelen, bedelen om gunsten bij personen, die hier een ogenblik de macht hebben in de kleine, op zijn kop staande, ontwrichte samenleving. Trottel is ijdel, maar diplomaat en speelt voor redder. Als een klein koninkje gaat hij door het kamp en deelt handen uit en vertelt iedereen, in het geheim, wat hij voor anderen bereikt heeft, of denkt te bereiken. En iedereen wendt zich tot hem, omdat hij een mysterieuze macht uitoefent in het bureau van Schlesinger. Algemene klacht, dat de pakketten van de censuur geplunderd terugkomen. Broden, boter, sigaretten worden vermist. Ik zelf heb niet te klagen: ik heb deze week zes pakketjes ontvangen, alle opengemaakt, maar niet geplunderd. De pakketten zien er vaak schandalig uit, slecht toegemaakt, zodat de spullen eruit rollen. De censuur plundert,

225