In Depot

dat als de Hollandse Joden tegen het eind van de oorlog hun haat tegen de Duitsers zouden willen luchten, de Duitsers zich aaneen zouden sluiten om dat te voorkomen. Gemeend werd echter, dat het einde van de oorlog bij de Hollandse Joden zo sterk het verlangen zou wakker roepen om naar huis te komen, dat zij hun gevoelens van rancune zouden vergeten. Vrij algemeen was het gevoelen aan de zijde der Hollandse Joden, dat het nu te laat was om nog een verzoening tot stand te brengen. Daarmee had men een jaar geleden moeten beginnen. Van commissies van beslechting van geschillen stelde men zich niets voor, vooral omdat men niet kon geloven dat de commandant aan dergelijke commissies zijn goedkeuring zou hechten. Interessant was, dat de Duitsers zich ook hier trachtten te rechtvaardigen door te wijzen op de historie.

vrijdag 13 augustus Gisteravond een briefje: ‘Ich bitte Sie, sich morgen frueh um neun Uhr bei mir einzufinden. Schlesinger. Dienstleiter. Dienstbereich II. Verwaltung.’ Vanmorgen prompt negen uur de stierenkop van Schlesinger met het Hitler-snorretje om de deur:

‘Gute Morgen, meine Herren, kommen Sie herein.’ Ronde Tafelconferentie van zes à zeven heren, Duitse dienstleiders, Trottel en de chroniqueur. ‘Meine Herren, ik heb u hier bijeengeroepen om uw kritiek te vernemen op het volgende plan: instelling van, laat ons zeggen, een Organisationsstab. Daarover mag voorlopig naar buiten met geen woord gerept worden; anders krijgen we last. Deze staf zal mij enerzijds voorstellen moeten doen, die de bedrijven ten goede komen, anderzijds moeten optreden als beslechter van persoonlijke en zakelijke geschillen in de bedrijven.

Deze bedrijven zullen zich zelf moeten bedruipen en de Stab zal werkobjecten moeten onderzoeken op hun rentabiliteit. Het Lager zorgt voor de grondstoffen, de opbrengst van de arbeid komt het kamp ten goede. Behalve het confectie-, matrassen- en metaalbedrijf, komt er ook een speelgoedbedrijf. Allen die zich thans in het kamp bevinden zullen in de bedrijven hun bestaan moeten rechtvaardigen. Voor de zieken en de kinderen zal gezorgd moeten worden. Van industrie zal niet gesproken kunnen worden, wel van loonarbeid.’ Er ontspon zich een uitvoerige discussie, waaruit bleek dat men het in beginsel met de gedachte eens was, maar meende dat de praktijk de weg zou moeten wijzen. Een deel der leden van de Organisationsstab zou voor elk der bedrijfstakken worden aangewezen, elk naar gelang van zijn speciale bekendheid met het bedrijf, de anderen zouden z.g. Schlichtungscommissarissen zijn.

De leden zouden een apart bureau krijgen en zeer discreet, met Fingerspitzengefühl, te werk moeten gaan. Het bureau zou eerst geleidelijk in functie moeten komen, teneinde geen opzien te baren. Het bezwaar, dat de oorlog nog kort zou duren, mocht niet gelden, de commandant

122