Van sikkel en hamer

74

1929/1930 werd zij op 11 pCt. begroot, zij bereikte slechts 7 pCt. Hoe het in 1931 met de vermindering van den kostprijs gesteld is, zal de balans straks moeten aantoonen, doch de klacht van dr. A. Grossmann in de ,,Moskauer Rundschau” van 1 November j.1. daaromtrent is zeer dringend. „Een (andere) ongunstige omstandigheid, die tot ernstige bedenking aanleiding geeft, is de beweging van de kurve van den kostprijs. Nog steeds wordt in niet weinige industrieën de quaestie van het dalen van den kostprijs als de moeilijkste taak ter zijde geschoven en de vermeerdering van de pro-ductiemassa zonder consideratie ten koste van den kostprijs geforceerd. In een heele reeks bedrijven heeft zelfs verhoo-ging van den kostprijs plaats gevonden.”

Het verschijnsel is, bij de stijgende kapitaalsbehoeften van Rusland, van ernstigen aard en de klacht van dr. Grossmann bevestigt wat wij zelf in Rusland uit zoo menigen mond hebben vernomen. Het is thans voor de Sovjet-economen aanleiding geworden om het beginsel der rentabiliteit in alle scherpte toe te passen, anderzijds om, het blad omkeerend, voortaan minder te letten op qualiteit dan wel op quantiteit. De Sovjet-economie heeft thans, op grond van ontzaglijk veel leergeld aan verspild kapitaal, definitief het terrein van de qualiteitsoverweging betreden. Op verschillende bureaux, die wij te Moskou bezochten, werd dit als een nieuw, belangrijk element in de Sovjetrepubliek naar den voorgrond geschoven.

Het tweede element, dat de economie dit jaar beïnvloedt, en zeer sterk beïnvloed, is de misrekening wat betreft de wereldconjunctuur. Op het departement van Handel werd royaalweg erkend, — de leiders der groote departementen van handel en industrie blijken door de practijk realisten geworden, die, natuurlijk met het voorbehoud van hun communistische wereldbeschouwing, geneigd blijken de harde feiten te erkennen, — dat de economische wereldcrisis een leelijke streep is door de rekening van Sovjet-Rusland. Hier krijgt Trotzki met zijn ruimen blik gelijk in zooverre hij steeds heeft betoogd, dat er een onverbrekelijk verband bestaat tusschen de Westersche conjunctuur en de economische plannen van Sovjet-Rusland, — wordt Stalin, hoezeer men ook zijn organisatorische talenten en staatmansmoed kan waardeeren, als