Van sikkel en hamer

64

Westen, — of zijn de bolsjewisten in weerwil van het feit dat de economie duidelijk individualistische trekken begint te vertoonen, toch feitelijk bezig de communistische gedachte zóó sterk in de Russische samenleving te ankeren, dat zij op den duur onuitroeibaar wordt?

Want deze twee trekken springen in de Russische samenleving op het oogenblik het sterkst naar voren: eenerzijds een koortsachtige economische opbouw, waarvoor alle gevoelsoverwegingen meedoogenloos moeten wijken, waaraan alle persoonlijke geestelijke uitingen ondergeschikt worden gemaakt; —- anderzijds de doelbewuste opvoeding van de ge-heele arbeidersbevolking in het dogma van het communisme. De economische opbouw is, schoon met uitzicht op het communisme, toch in de eerste plaats een zaak van practische noodzaak: het betreft de voeding van een volk van 160 millioen zielen, die jaarlijks met ongeveer Ъ^х/і millioen wast. Zonder dezen opbouw zou het volk in zijn ellendig en staat van armoede, waarin het zich al sedert jaren bevindt, zonder uitzicht blijven steken. Het dogma van het communisme — of juister: wat daarvoor doorgaat —* wordt thans practisch toegepast op de exhorbitante economische behoeften van volk en staat. Hier heeft men niet te doen met een langzaam in het geheele volk tot communisme gerijpte mentaliteit, als bewuste reactie op, en uitgaande naar vernieuwing van, een uitgeleefde of oneven wichtig-geworden maatschappij, doch wordt een van boven af opgelegde communistische gedachte beproefd als beweegkracht in een economisch-achterlijke samenleving.

Ongetwijfeld een proefneming van groote beteekenis, daar zal moeten blijken of deze gedachte in het vuur van de practijk vastheid verkrijgt, of zij in het kinderlijke gemoed van het Russische volk onuitroeibaar wortel schiet.

De moeilijkheden, waarop de bolsjewistische regeering bij haar pogingen om practijk en beginsel met elkaar in overeenstemming te brengen stuit, zijn ongeloofelijk groot. Zij heeft weliswaar de structuur van de oude, half-kapitalistische, half feudalistische samenleving vrijwel geheel vernietigd, en daarvoor in de plaats de fundamenten gelegd voor een nieuwe maatschappij, — wat zich op deze fundamenten zal ontwikkelen, is een open vraag, — doch zij heeft voorloopig nog te worstelen met den zoo niet actieven, toch zeker passieven weerstand, of onverschilligheid van millioenen menschen, die