Van sikkel en hamer

25

worven persoonlijke bezit met lijdelijk verzet tegen de veeleischende dictatoriale communisten te verdedigen, een tweede voorname oorzaak van grooten achteruitgang der productie, de rechtstreeksche aanleiding tot collectivisatie.

Een tocht door de eindelooze, barre, maar vruchtbare steppen van b.v. het Dongebied, met zijn steeds wijkende horizonten en zijn troosteloos eenzame, in de ijle wijdte verzinkende boerendorpen, geeft den indruk, dat oplossing van het agrarisch vraagstuk voor Rusland niet kan worden voorgeschreven volgens de verhoudingen van een klein land en dat zij, wilde Rusland snel komen tot de positie van m o-dernen staat, méér dan drong. Mechanisatie van den landbouw maakt het mogelijk, de ontzaglijke uitgestrektheden van het land te beheerschen en bodem, waar de primitieve ploeg op afstuit, open te leggen.

De bolsjewisten hebben met de collectivisatie zeker de meest-radicale en hardste oplossing voor het vraagstuk gezocht, die denkbaar was. Zij is het meest tragische deel van de Russische revolutie, daar zij een boerenklasse geheel heeft vernietigd; maar als zij het resultaat oplevert, dat de bolsjewisten ervan verwachten, dan hebben zij in historisch opzicht iets gewrocht. Het agrarisch vraagstuk is niet slechts het grootste probleem voor Rusland, het is eveneens het bezwarende probleem voor Europa en Amerika, dat dringend om oplossing vraagt en waarvoor Sovjet-Rusland thans het proefveld is.

Men krijgt een scherp denkbeeld van wat er in Rusland is geschied, als men midden in de steppe plotseling staat voor een uiterst modern, van nieuwheid glanzend landbouwbedrijf als Werbljoet. Als uit de wildernis geschoten, uit ruig terrein, dat eeuwenlang gediend heeft als maagdelijke weide voor het vee der kozakken.

Werbljoet is niet het grootste, doch wel een der belangrijkste moderne landbouwbedrijven. Het is een groote combinatie van kolchozen — collectieve landbouwbedrijven met in het centrum een reusachtige sovchoz — een staats-landbouwbedrijf — en een landbouwschool met proefvelden. De Sovchoz heeft een oppervlakte van 112.000 ha. Werbljoet heeft een eigen spoorweg. Een reusachtige silo staat in het