Van sikkel en hamer

21

met bepaalde percentages. Zoo rekent het, niet op grond van de capaciteit van goede onderwijsinstituten en voorradige technische krachten, doch alleen op grond van speculatieve economische plannen op bepaalde aantallen technici en ge-schoolde arbeidskrachten. Zoo blijft het in gebreke, te voorzien in een der voornaamste voorwaarden voor de uitvoering van de economische plannen, nl. behoorlijke transportmiddelen. Doch ook in zijn geheele kapitaalsrekening is het volstrekt avontuurlijk, daar het ten aanzien van zijn financieele verhouding tot het buitenland, waarvan Sovjet-Rusland sterk afhankelijk is voor zijn kapitaalsvoorziening, eiken vasten grondslag ontbeert.

In deze omstandigheden te spreken van socialistische Planwirtschaft, die van vaste normen uitgaat, ontleend aan de innerlijke structuur van het economisch gebied, waarop zij toepassing vindt, is eenigszins voorbarig.

Het eenige, waartoe aanleiding bestaat, is te spreken van een planmatig program voor den opbouw van de industrie van Sovjet-Rusland.

Is deze opbouw ook socialistisch? Men moet het antwoord op deze vraag voor het oogenblik schuldig blijven. Wat vaststaat is, dat het plan kent: staatsexploitatie, met het monopolie voor den buitenlandschen handel, industrialisatie, mechanisatie, proletariseering van het geheele volk. Dit is op zichzelf nog geen socialisme, of communisme. Het is mogelijk, doch volstrekt niet zeker, dat daaruit communisme geboren wordt. Dit is afhankelijk van de vervulling van een reeks subjectieve voorwaarden.

In werkelijkheid staat de zaak aldus, dat hier niet de techniek een steun is voor het volk, doch de volkskracht vooralsnog ten sterkste wordt uitgebuit ten behoeve van de techniek. Practisch gesproken doet Sovjet-Rusland thans met andere nuances hetzelfde wat het kapitalistisch stelsel in zijn aanvankelijke ongebondenheid in Europa en Amerika deed. Met dit verschil, dat de ideologie der bolsjewisten een andere is: niet de vrijheid van den individu, doch het belang van de gemeenschap, de collectiviteit, is economische drijfkracht. Deze ideologie heeft zeker, daar zij in een deel des volks met felheid leeft, en in de volkshuishouding groote achterstand heerscht, een creatief karakter, doch geenszins staat vast, hoe lang haar werking zal aanhouden, noch of de uitbuiting lang dan wel kort zal duren. De ideologie berust stellig op een zedelijk beginsel, doch de praktijk zal moeten uit