Van sikkel en hamer

117

nen voor zooveel betreft de bedrijven, waarin van het vrouwelijk lichaam mannel ij ke inspanning wordt gevergd, of waarin de vrouw onder voorwaarden werkt, die op andere wijze haar fysiek schaden, zal de toekomst moeten bewijzen. De conductrices op de tram, voor het meeren deel vrouwen omstreeks dertig jaar, maakten grootendeels een zeer slechten indruk. De Sovjet-regeering maakt thans vermoedelijk van den nood een deugd: de eischen van het vijfjarenplan, de steeds stijgende behoeften aan arbeidskrachten nopen haar klaarblijkelijk, van de vrouwen méér te vergen dan redelijk toelaatbaar is. In ieder geval dwingt zij de vrouw, zich in het arbeidsproces te begeven, daar alleen productieve krachten aanspraak kunnen maken op de privileges, die de coöperaties den arbeiders verleenen. De „sociale bevrijding” van de vrouw wordt daardoor van bovenaf sterk bevorderd.

Een speciale voorziening is voor de arbeidsters geschapen met het oog op zwangerschap: de fabrieksarbeidster heeft recht op een maximaal verlof van acht weken vóór en acht weken na de bevalling, vrouwelijke kantoorbedienden op zes weken, — in beide gevallen met behoud van volledig loon.

In de sociale positie der Russische vrouw heeft zich snel een omwenteling voltrokken, die op gezinsleven en huwelijk duidelijk haar stempel heeft gezet.

Het gezin is, evenals de man en de vrouw afzonderlijk, practisch geheel ondergeschikt aan de behoeften van den staat. Het uitgesproken streven bestaat, ook de vrouw zóó sterk van het oude gezinsbegrip te bevrijden, dat zij zich in hooge mate kan wijden aan den staat en aan haar sociale plichten; dat haar gedachtenleven, evenals dat van haar man, een sterken collectivistischen trek krijgt. De staat tracht haar daarin zooveel mogelijk tegemoet te komen. Hij sticht hoe langer hoe meer goede fabriekscrêches en kindertuinen, waar toezicht wordt gehouden op de zuigelingen en jonge kinderen; hij organiseert het leven der schoolgaande jeugd in de scholen en jeugdorganisaties; hij verbindt aan de fabrieken ruime coöperatieve eetzalen, waar mannen en vrouwen tegen matige prijzen hun maaltijden kunnen nuttigen; hij stelt hen in staat, zich in goed-verzorgde politieke clubs, waar overvloed van discussie, literatuur en voordrachten te vinden zijn, vertrouwd te maken met nieuwe, ruimere belangstellingen, die vallen