Van sikkel en hamer

103

zijn, dat, nog worstelend met innerlijke principieele conflicten en stuitend op torenhooge practische moeilijkheden, nog volstrekt niet geconsolideerd is. Zoolang Sovjet-Rusland dit stelsel niet heeft bevestigd, zoolang de moeilijkheden niet zijn overwonnen, die in tijd van vrede al de grootste waakzaamheid van de bolsjewistische dictators eischen, zoolang is Sovjet-Rusland een oorlog met het buitenland zeker onwelkom.

Om dezelfde reden, waarom Rusland voor een oorlog met West-Europa vreest, om klaarblijkelijk dezelfde reden neemt het tegenover de Japanners een zeer gematigde houding aan. Rusland zal zich, gedachtig aan het „reculer pour mieux sauter”, voor het oogenblik niet in een conflict in het Verre Oosten begeven, — ook al omdat het, waarschijnlijk ten onrechte, beducht is, dat Europa van een oorlogsverwikkeling in het Verre Oosten profijt zou trekken om zijn slag te slaan. Het heeft er anderzijds behoefte aan, zich paraat te houden met het oog op de zeer gevoelige revolutionaire situatie in Duitsch-land, in het algemeen met het oog op de economische crisis in het Westen, waar voor Rusland voor het oogenblik meer heil in zit dan in een heilloos, doch uitstelbaar, conflict in het Verre Oosten. Ook al zij het niet in het materieele belang van Sovjet-Rusland, moreel zou het toch genoopt kunnen worden, het zelfs wenschelijk kunnen achten, zich in een uitbrekend conflict in het Westen te mengen.

Het zal zeker nog verscheidene, zoo niet vele jaren duren, voordat Sovjet-Rusland zich heeft geconsolideerd.

Ofschoon dus revolutionair en oorlogszuchtig in oorsrong en doel, ziet Sovjet-Rusland zich door zijn uiterst-kwetsbare binnenlandsche positie een politiek van vrede, van verzoening met West-Europa, gedicteerd.

Of deze geest van verzoening een tijdelijk karakter zal dragen dan wel vastheid zal aannemen, hangt af van de ontwikkeling van zaken zoowel in Europa als Rusland zelf. Zetten de economische en politieke crises zich in Europa door, en leidt de revolutionaire toestand tot een ernstig gewapend conflict, dan zal het latent-revolutionair en -oorlogszuchtig karakter van Sovjet-Rusland in een bepaalde situatie