Russische reisschetsen

Het karakter der steden.

*-

ZOOALS duidelijk waarneembaar uit het oude geslacht der Russen een nieuw geslacht met nieuwe zeden en gebruiken te voorschijn treedt, even duidelijk

waarneembaar ontwikkelt zich uit de oude bouworde der Russische steden een geheel nieuwe bouworde, die zich aansluit bij de nieuwe levensvormen, waarmede het volk wordt vertrouwd gemaakt. Feitelijk drukken zich het ideaal en de levenspractijk der Russische communisten het meest tastbaar in deze nieuwe bouworde uit, die bij den vreemdeling daarom wellicht de grootste belangstelling wekt van alles wat hij in Sovjet-Rusland aan nieuwe instellingen en verschijnselen opmerkt. Inderdaad ondergaat het Russische stadsbeeld niet slechts een architectonische wijziging, die naar onzen smaak niet altijd gelijk staat met een verfraaiing, doch een principieele verandering.

Het stedenbouwkundig vraagstuk is feitelijk een probleem, dat, zooals elk ander probleem in de unie der Sovjets, verre de beschikbare middelen en krachten te boven gaat. Het laat zich verdeelen in de volgende onderdeelen: bouw van nieuwe woningen, om den ontzaglijken woningnood op te heffen, dien de ontreddering, waarin Rusland tijdens en na den oorlog verkeerde, vooral in de groote steden achterliet en welke is toegenomen naar gelang zich de industrialisatie, die millioenen arbeiders van het platteland naar de steden heeft gezogen, heeft uitgebreid; verwijdering van de middeleeuwsche belemmeringen in de steden om een modern verkeer, dat de industrialisatie dringend vereischt, mogelijk te maken; bouw van nieuwe steden op plaatsen overal waar in Rusland de grondslag voor nieuwe groote industrieën wordt gelegd; afrekening met den ouden bouwstijl uit de tsaristische periode en het scheppen van een nieuwen stijl en nieuwe woonvormen, beantwoordend aan het communistische ideaal.

Uit deze enkele opsomming blijkt, dat de bolsjewisten hier staan voor een taak, welker doeltreffende vervulling slechts verwacht kan worden, en mogelijk is, in een samenleving, rijker en rijper dan die der Sovjets. Eén ding is aan de vervulling van deze behoeften en wenschen ongetwijfeld ten goede gekomen, nl. het onstuimige revolutionaire élan, dat ook in de industrie zijn werk verricht heeft.

* *

*

Sovjet-Rusland is thans als het ware één groot bouwwerk, waarin afbraak en opbouw in snel tempo naast elkander voortgaan. Het minst-duidelijk beeld van de bedoelingen der bolsjewisten geven de groote steden, waar zij sterk gebonden zijn aan de bestaande architectuur en den stadsaanleg; een zeer duidelijk beeld leveren de nieuw-gebouwde steden, die hier en daar als het ware uit den grond verrijzen en waar de bolsjewisten niet aan eenigerlei beperking gebonden zijn.

In verkeerstechnisch opzicht levert b.v. een stad als Leningrad schier geen moeilijkheden op: Peter de Groote heeft deze stad doen bouwen in verhoudingen,

— zoowel wat betreft de lengte en breedte der straten als de ruimte der pleinen,

— getuigend van een ver vooruitzienden geest. Het karakter der stad, de

101