Russische reisschetsen

HET SOCIAAL MOTIEF IN HET ARBEIDSPROCES.

van studiegelegenheid en leidersfuncties. Het economisch veld is ruim, alle krachten zijn noodig. Zij doet dit door hen, die zich onderscheiden, voor deze onderscheiding te beloonen met studiereizen. Zij doet dit door den uitvinders-geest van het geheele volk tot het uiterste te prikkelen, alle vindingen in ontvangst te nemen en ze op haar practische waarde te onderzoeken en ze, indien bruikbaar, te honoreeren. Zij doet dit door in het volk den geest van de „heldhaftigheid van den arbeid” aan te kweeken. Ook hier vangt zij aan bij de jeugd: g e r o i: held, op de kinderpet ingedrukt, is daarvan reeds een uiterlijk sociaal symptoom.

Doch kern is de gedachte van: het belang van de gemeenschap. Onmiskenbaar is, dat deze op het oogenblik in het Russische productie-proces een werkzaam en spontaan element is. De geest wordt voor het oogenblik van onderen op voortdurend vernieuwd door nieuwe scharen jonge arbeiders, die de school jaarlijks aan het productie-proces toevoert. Van boven af door het regelmatig aantrekken tot de communistische partij van de vurigste, onstuimigste, voor de bolsjewisten meest-betrouwbare elementen uit de jeugdbeweging.

De groote vraag is, of deze gedachte duurzaamheid bezit. Of zij alleen maar levenskracht heeft onder den geweldigen drang van den economischen druk, waarmede Rusland thans te kampen heeft, dan wel of zij, als resultaat van de opvoeding, een bljjvend verschijnsel is. Of er in het Russische volk een principieel andere economische mentaliteit is geboren, — en of een sterke, solide economische grondslag van een staat verkregen kan worden uit aandriften, die niet voortkomen uit materieele overwegingen, doch uit motieven van zedelijken aard.

54