Russische reisschetsen

HET SOCIAAL MOTIEF IN HET ARBEIDSPROCES.

blaken of deze gedachte in het vuur van de practijk vastheid verkrijgt, of zij in het kinderlijke gemoed van het Russische volk onuitroeibaar wortel schiet.

De moeilijkheden, waarop de bolsjewistische regeering bij haar pogingen om practijk en beginsel met elkaar in overeenstemming te brengen stuit, zijn ongeloofelijk groot. Zij heeft weliswaar de structuur van de oude, half-kapitalistische, half-feudalistische samenleving vrijwel geheel vernietigd, en daarvoor in de plaats de fundamenten gelegd voor een nieuwe maatschappij, — wat zich op deze fundamenten zal ontwikkelen, is een open vraag, — doch zij heeft voorloopig nog te worstelen met den zoo niet actieven, toch zeker passieven weerstand, of onverschilligheid van millioenen en millioenen menschen, die uit deze oude maatschappij hun geestelijke levenssappen hebben gezogen, of nooit tot maatschappelijk bewustzijn zijn gekomen.

De Russische samenleving valt thans in het algemeen gesproken in twee groote groepen uiteen: de oude generatie, en de jeugd. Er loopt een duidelijk zichtbare grens tusschen eerstgenoemde en laatstgenoemde groep. Deze grens wordt gevormd door de levensgewoonten.

De bolsjewisten vertrouwen voor de toekomst op de snel-aanzwellende jeugd, die zij al schier aan de wieg opwachten met de leerstellingen van het communisme, en trachten intusschen de levensopvattingen en -gewoonten der tegenover de jeugd in getal verminderde oude generatie om te buigen. De middelen der bolsjewisten om het volk te onderwerpen aan de harde eischen der economie, verschillen al naar gelang van de behoeften. De jeugd wordt voor zooveel mogelijk in de invloedssfeer van den staat getrokken: zij wordt practisch van het veelal nog remmende ouderlijke gezag gescheiden, krijgt in de meest-ont-vankelijke jaren haar economische en politieke africhting, wordt onder sobere levensomstandigheden militair-sportief gedrild, haar sociale activiteit wordt reeds in den tijd van eerste bewustwording sterk geprikkeld, haar nationalistische instincten worden door een volstrekte isolatie van de buitenwereld gescherpt. Men kan in het algemeen gesproken zeggen, dat de Russische jeugd tot bijna het dertigste jaar toe practisch communistisch denkt, in ieder geval achter de bolsjewistische regeering staat. Zij heeft het „kapitalisme” van nabij feitelijk nooit gekend, is in voortdurend aangekweekte vijandschap tegen het uit de kranten bekende en in vele opzichten volkomen verminkt voorgestelde Westen, alléén bij de communistische gedachte, opgegroeid. De bolsjewisten gaan bij de hervorming der Russische samenleving uit van de gedachte, dat een maatschappelijke denkwijze, of voorkeur er een zaak is van opvoeding, geestelijke confijting, en niet van natuurlijken groei. Zij meenen dat zij in de jeugd maar den kiem behoeven te leggen van het communisme, en deze kiem slechts gelegenheid behoeven te geven om zich ongehinderd te ontwikkelen, en het communisme is verzekerd. Inderdaad heerscht in de jeugd een ongeloofelijke, een in sterke mate fanatisch-getinte geestdrift.

De jeugd is gegrepen door het ideaal van het communisme, dat in haar zichtbaar geestelijke krachten losmaakt, die voor het oogenblik de samenleving onmiskenbaar ten goede komen. Zij wordt tot activiteit bewogen door de gedachte, door de bolsjewisten ijverig gepropageerd, dat zij bouwt aan een ideale samenleving, niet „voor den kapitalist”, doch voor zichzelf en haar nageslacht. Zij komt onder de bekoring van de schittering der reusachtige vormen aannemende techniek, die op haar actief geworden verbeelding een onafwijsbaar beroep doet en in haar als het ware een technisch mysticisme aankweekt. Zij wordt medegesleept door de geweldige vaart van het, in razend tempo verloo-pend arbeidsproces. Zij grijpt gretig naar de duizend kansen, die een nieuw ontstaande samenleving biedt.

De jeugd is actief, is de drijfkracht in het arbeidsproces, dat in alle hoeken van Rusland trilt.

61