Russische reisschetsen

STAATS- OF COÖPERATIEF LANDBOUWBEDRIJF?

volstrekt niet is uitgesloten, vooral bij tegenslag van den oogst, zooals dit jaar het geval blijkt te zijn. De tendenz bestaat — en neemt sedert ons jongste bezoek aan Rusland klaarblijkelijk scherper vorm aan — om, met verwaarloozing van het staatsbelang en -gezag, eerst ruim in eigen behoeften te voorzien. Het gaat voor een groot deel om de overmatige overschotten, waarop de staat formeel recht heeft, beslag te leggen. Hoe ernstig dit verzet thans is, zou men moeten opmaken uit de verordening, die dezer dagen is uitgevaardigd, volgens welke de boeren het recht krijgen, hun overschotten aan industrieele ondernemingen en den kleinhandel in de steden te verkoopen.

* *

*

Het verschijnsel doet zich voor, dat boeren van den kolchoz met hun hebben en houden de wijk nemen naar den sovchoz. Te Moskou hebben wij een officieel agrarisch vertegenwoordiger van de regeering de vraag gesteld, in welke richting zich de landbouwpolitiek eigenlijk beweegt, aan welk stelsel: sovchoz of kolchoz, de regeering de voorkeur geeft. Of de economische ervaring hier de voorkeur bepaalt. De bewering is geuit, dat het groote succes van de staatsbedrijven de regeering aanleiding gaf, de oplossing van het samengestelde vraagstuk in de richting van den sovchoz te zoeken. Men gaf ons ten antwoord, dat de regeering er niet naar streeft, noch de bedoeling heeft, de sovchozen uit te breiden ten koste van de kolchozen. Bij speciale beschikking van den minister van landbouw is het vorig jaar bepaald, dat daar, waar natuurlijkerwijs kolchozen gevormd kunnen worden, geen land wordt uitgegeven voor sovchozen. Hiernevens bezit Rusland genoeg land, in den Kaukasus en Azië, voor de stichting van sovchozen. Het ligt inderdaad in de bedoeling, om op deze ongerepte vruchtbare aarde de sovchozen uit te breiden, ze, als het kan, in de volgende vijf jaar te verdubbelen. In de lente van 1931 hadden de sovchozen 10.500.000 ha bezaaid, de kolchozen 80.000.000, een verhouding van 1 tot 8. Totnutoe hebben de kolchozen een sterk overwicht.

Bekijkt men de zaak van een anderen kant, dan ziet men het volgende: de inkomens van de boerenknechts der sovchozen en die der gecollectiviseerde boeren waren als volgt verdeeld: eerstgenoemden sprongen van 100 pCt. in 1928 op 191.8 pCt. in 1931, laatstgenoemden van 100 pCt. op 161.4 pCt. Een groeiend loonoverwicht voor de boerenknechts der sovchozen derhalve. Deze conclusie wordt bevestigd door het door Gaister vermelde feit, dat het peil der loonen op de sovchozen in 1931 2£ maal zoo hoog was als in 1928, op sommige sovchozen, zooals op de „Gigant”, het gemiddelde loon van industrie-arbeiders in de streek bereikte. Moet men hierin een oorzaak zien voor het feit, dat onder de gecollectiviseerde boeren de groeiende neiging bestaat, naar de sovchozen over te loopen, waar zij een vasten loonnorm vinden en van den druk, dien de Sovjet-regeering op hen legt, bevrijd zijn? De Sovjetregeering gaat deze tendenz tegen door den leveringsdruk van de boeren eenigermate te verlichten, doch het verschijnsel heeft zeker de strekking van verdere proletariseering en versterking van het staatskapitalisme in den landbouw.

Een punt, dat de aandacht verdient.

* * *

Het bovenstaande betreft slechts het graan. De agrarische activiteit der bolsjewisten reikt veel verder dan het graan. Zij streven er naar, Sovjet-Rusland op het geheele terrein van landbouw en veeteelt onafhankelijk te maken. Wij moeten volstaan met dit voor het oogenblik slechts te signaleeren. Overal zoeken zij naar geschikte terreinen voor staatsboerderijen voor de teelt van suikerbieten, 26