Russische reisschetsen

HET KARAKTER DER STEDEN.

der bolsjewisten, de z.g. „Sowjet”-styi, is gebaseerd op de strengste zakelijkheid, het meest-gevoellooze materialisme. Hun bouwwerken kenmerken zich door harde horizontale en verticale lijnen, glas en beton. Ook hun naar vorm, kleur en compositie beste scheppingen getuigen van een meedoogenlooze verstandelijkheid, die tegen den achtergrond van het oude, droomerige Rusland haast barbaarsch afsteekt. Wat men in deze bouwwerken zou kunnen waardeeren, is het streven naar strenge eerlijkheid en zuiverheid van vorm.

Doch de arbeiderswoningen der bolsjewisten zijn over het algemeen zóó eentonig, zoowel van bouw als van kleur, zóó grauw en grijs, dat men, met de prachtige architectuur van onze eigen steden in de herinnering, weinig waar-deering kan koesteren voor het architectonisch beeld van den Russischen woningbouw. Moskou wordt, als het op dezelfde wijze als tot nog toe voortgaat, binnen betrekkelijk korten tijd één groote grijze en gore steenmassa, waaraan het oog weinig schoons beleeft en die, bij regenachtig weer, gelijk dit ons trof, een bepaald troosteloos en triestig effect maakt. De nieuwe steden, zooals bij Dneprostroi, aan den Dnjepr, zijn inderdaad onafzienbare en afzichtelijke huizenblokken, die eerder aan groote huurkazernes doen denken dan aan geriefelijke woningen. Men kan de Russische samenleving echter niet vergelijken bij de West-Europeesche, waarvan het beschavingspeil voorloopig nog aanzienlijk hooger staat. De nieuwe Russische woningbouw is inderdaad een reflex van het tegenwoordige beschavingsniveau der Russische samenleving, die, evenals de arbeiderswoningen, zoo goed als volkomen genivelleerd, eenvormig en eentonig is.

De vraag is, of de soort der woningen, die de bolsjewisten thans bouwen, een permanent karakter hebben, of dat zij voor korten tijd een overgangsvorm zijn naar een type, dat hun steden een vriendelijker karakter zal verleenen. Erkend dient, dat zij met hun middelen hebben moeten woekeren en dat zij weinig tijd hebben gehad om de munitieuze zorg aan hun woningbouw te besteden, waartoe ruime middelen en onbeperkte tijd de gelegenheid geven. Het gevaar bestaat echter, dat de bolsjewisten zich aan hun woningtypes voor zeer lange jaren binden.

Het interieur der woningen bevredigt niet. In alle opzichten zijn er tekortkomingen. De accommodatie zou, afgemeten naar onze verhoudingen, voor de gezinnen, die er herberging vinden, te klein zijn. De Russen zelf beschouwen de beperking dezer accommodatie als van tijdelijken aard. In verhouding tot de woonruimte, waarover de Russische arbeiders vroeger beschikten, moet zij echter op zichzelf veelal als een vooruitgang worden beschouwd. Hierbij moet rekening worden gehouden met het feit, dat de Russen, zoowel ouders als kinderen, hun vrijen tijd zooveel mogelijk slijten in hun clubgebouwen en andere communistische instellingen, waardoor het woonhuis een sterk bijkomstig karakter voor hen verkrijgt.

De haastigheid, waarmede gebouwd wordt, en het gebrek aan vakbekwaamheid, treffen zelfs den leek. In een der woningblokken bij Dnjeprostroi, die wij bezochten, waar de woningen in onvriendelijke, eindelooze gangen aan elkaar grenzen, sloot geen deur naar behooren. Alles is navenant. Over het materiaal, dat wordt gebruikt, wordt geklaagd. Daken en vloeren, die in beton zijn ontworpen, worden uitgevoerd in hout wegens gebrek aan staal voor versterking, balcons kan men waarnemen geheel zonder vloeren wegens gebrek aan cement. Er heerscht een ongelooflijk gebrek aan materiaal van allerlei soort. Geklaagd wordt ook over te weinig zorg besteed aan plaatsing der waterclosets, die vaak op een donkere plek in de huizen worden gebouwd, waar te weinig of geen ventilatie mogelijk is. Dit is zeker verwonderlijk in een land, waar den kinderen thans van de wieg af hygiënische begrippen worden bijgebracht en waar tegen-104