Een volk bouwt zijn huis

NAAR TEL AVIV.

in deze jonge samenleving graag de leiding laat, wanneer het ze nemen wil, nadeelig zou kunnen remmen. De huisheeren profiteeren intusschen van den toestand en drijven de huren op. Zaken zijn zaken, en winst is winst. Wie een eigen huis bezit — en dat zijn er in Tel Aviv velen, die den grond destijds voor een appel en een ei kochten en hun huizen goedkoop gebouwd kregen: want het arbeidsloon is over het algemeen laag, — mag van geluk spreken. Het gemeentebestuur heeft de bevoegdheid verlangd en verkregen, bij ordonnantie voor de huishuren maximale prijsgrenzen vast te stellen. Meer dan 650 huurders hebben zich met hun grieven tegen de huisheeren tot het gemeentebestuur gewend, dat voorloopig de moeilijkheden nog met arbitrage wil wegruimen. In verscheidene bedrijven dreigen arbeidsconflicten over loonquaesties; ultimata zijn van de zijde der arbeiders gesteld, die de patroons van trouweloosheid beschuldigen.

Alles verschijnselen van een gezonde conjunctuur in een snel-groeiende samenleving? Staat men hier voor een boom, waarop een scherpe, reactie moet worden gevreesd ? Menigeen stelt deze vraag. Tel Aviv heeft reden tot voorzichtigheid. Vóór 1925 heeft Tel Aviv ook een snelle opleving gekend, waarop een sterke inzinking is gevolgd, die velen hun goede kapitaal heeft gekost en waaraan menig kolonist te gronde is gegaan. Nu nog wijst men de menschen aan, die tot dezen staat van armoede zijn vervallen. Er is echter verschil in de snelle opleving van toen en die van nu. Toen grootendeels zuiver bouwspeculatie, die in de reëele verhoudingen geen behoorlijken steun vond; — thans een zich gunstig ontwikkelend achterland, dat steunt op een handelsproduct, hetwelk een groote winst afwerpt, welke een stoot kan verdragen, en een zich voorloopig op conservatieven grondslag ontwikkelende industrie, welke een groote markt kan veroveren. Optimisten — en van dezen zijn er velen — rekenen er op, dat de Jaffa-sinaasappel geleidelijkerwijze de geheele wereld zal veroveren en dat het product in de naaste toekomst met millioenen en millioenen zal stijgen. Erkend moet worden, dat de appel reeds aardig zijn weg door de wereld vindt. Er zijn ook pessimisten, of juister voorzichtigen, die weliswaar erkennen dat de landbouwindustrie goede vooruitzichten opent, doch meer waarde hechten aan een geleidelijke, rustige ontwikkeling en bevreesd zijn voor de eventueele gevolgen van een reactie, die verwacht zou kunnen worden tegen den tijd, dat degenen, die thans koortsachtig geld in de sinaasappel-industrie steken, moeten opkomen voor aflossing van hypotheek en wat daarmede verband houdt. De economische politiek der Engel-sche regeering wordt op dit punt door de ervaring van de crisis na 1925 beïnvloed. Zij stelt zich op het standpunt, dat zij een dergelijke nieuwe ervaring niet in de hand mag werken, dat een opkomend land als Palestina zooveel mogelijk voor schokken behoed moet blijven, weshalve zij, bij alle vrijheid voor werkelijk kapitaalkrachtige personen om zich in dit land als kapitalisten te vestigen, in het algemeen een voorzichtige immigratie-politiek voert. Daarop komen wij in ruimer verband terug.

Tel Aviv voelt onder zijn snelle economische opkomst zijn eigenwaarde stijgen en het begint zoo langzamerhand zijn economischen invloed in de landspolitiek te doen gelden. Het voelt sedert geruimen tijd behoefte aan een eigen haven, waarnaar het, onder de leiding van zijn burgemeester, den Rus Dizengoff, een charmante persoonlijkheid, streeft. Het heeft een poging gedaan om de positie van Haifa, in het Noorden, als uitvoerhaven over te nemen, doch een regeerings-onderzoek heeft uitgemaakt, dat Haifa in vele opzichten de voorkeur verdient, en besloten is, van Haifa een goede moderne haven te maken. Haifa heeft intusschen zijn nieuwe hawen reeds kant en klaar. Tel Aviv heeft het dan ook bij een protest moeten laten en streeft thans naar bevredigende compensatie voor de geleden teleurstelling. Het is van meening, dat Haifa voor Tel Aviv niet de gewenschte oplossing zal brengen en dat, tenzij ook Jaffa, waaraan Tel Aviv zoo nauw grenst, tot een groote moderne haven wordt uitgebouwd, laatst-18