Jerosche

97.    Charpenen. Wer sisch charpent ze essen un ze oren, is hier un dort verloren.

Wie zich schaamt te eten en te bidden, is hier en hiernamaals verloren. Bet: Wees niet al te bescheiden.

Ts. U. op I. Sam. XX, 30. Haft. Machar Chodesch, verklaart de heftige, voor Johathans moeder, beledigende uitval van Saul uit het feit, dat de moeder van Johathan zich aan Saul had opgedrongen. ״Aber Schaul der wor ein grousser bajschon, (bescheiden mens) er schämt sich. Aber ein meid wor da, die wor sich nit schämen, den sie sogt: wer sich schämt zu essen un zu oren; der is hier un dorten verloren, enz.” Sisch charpenen (van cherpa = schande) = zich generen. H. stam 4־ D. suffix. Oren (lat. orare) = bidden. Spec. westjidd. Hiervoor ostjidd. dawwenen van m.h.d. doenen = zingen. (z.M. Kosower in: For Max Weinreich on his seventieth birtday, Mouton 1964 pag. 365 e.v. De gemeente oorde, de chazzen doente). Vgl. Ned. deun. V.P. 133.-Philo 158. - Tendlau 892. - Schprichw. S.E.V. 9. der sich garpent se essen un se oore!, zol werre mijn kapore.

98.    Charpeneschant. Das is e charpeneschant. Var. Das is e charpe un e husche.

Charpeneschant; is samengegroeid uit: E charpe un e schand, waarbij het Hebr. deel charpe dezelfde betekenis heeft als het Jiddische woord schant (Hendiadys). Dergelijke uitdrukkingen zijn: Taab un cheiresch; ssores un weiteg; kaan eitse kaan raat, ibbel un wei.

Het tweede woord herhaalt het begrip door het eerste uitgedrukt. Zie: Inl. § 3. en vgl. Nederl. part noch deel, bij toerbeurt. Charpe H. cherpa schande (zie inleiding § 4, I, 4). Schant D. Schande. Busche H. buscha schande. Cheiresch H. cheereesch == doof. Taab D. taub = doof. Ssores H. tsarot = leed, meervoud met bet. gelijk aan het enkelvoud. Weiteg zie no. 1137. V.P. 133. - Tendlau. 236. Weill 297.

99.    Chäsen. E chäsen hot e weite ssawwer. Var. E chäsen hot e weite schlouch.

Bet: Een voorzanger (= chäsan) heeft een wijde hals. Ironisch bedoeld in dubbele zin. a. Hij schreeuwt hard. b. Hij kan veel op.

Vgl. voor de betekenis onder no. 100: Der chäsen is e fresser. Chäsen H. Chasan == voorzanger, voorbidder. (Ned. transcriptie: chazzen.)

49