Jerosche

bechourH. bechor. eerstgeborene, beis chajem zie: no. 512.

H. Heine vermeldt deze gewoonte in: Ludwig Börne I Elster Band VII, pag. 37: ״Ihr Herr Vater״ rief Börne lachend” hat Ihnen in der That keine Unwahrheit gesagt. Es existierte früherhin der Gebrauch, dass die jüdischen Viehhändler die männliche Erstgeburt ihrer Kühe nach biblischer Vorschrift dem lieben Gotte widmeten und in dieser Absicht aus allen Gegenden Deutschlands hierher nach Frankfurt brachten, wo man jenen Ochsen Gottes den jüdischen Friedhof zum Grasen anwies, und wo sie bis an ihr seliges Ende sich herumtrieben und wirklich oft, entsetzlich brüllten.

Ook op de joodse begraafplaatsen van Amsterdam heeft men dit ge-bruik gekend, zie :M. J. Perath: Pidyon Haben in Nieuw Isr. Weekblad van 27 nov. 1953.

Bernst 20 Er geht arüm, wi a b’chojr auf’n güten ort.

37.    Beis hamidresch. Kaan beis hamidresch sonder chiddesch.

Geen leerschool zonder nieuws. Oorspronkelijk Talmudisch. Chagiga. 3a: ״iej efschar lewet hamidrasch belo chiddusch” = het is onmogelijk, dat in de (Talmudische) leerschool niet een nieuwe leerstelling werd voorgedragen. Bet: Waar mensen bijeenkomen, hoort men in de regel iets nieuws (een nieuwtje). Beis hamidresch. H. bet hamidrasch = leerschool. Chiddesch. H. chiddusch = nieuws.

Het woord ״sonder” is origineel Jiddisch (oud-Duits) en niet (zoals men hier en in andere gevallen licht zou denken) een Neerlandisme; m.h.d. sunder = ohne. V.P. 117.

38.    Beisje. Besser e beisje gekargt, wie e gilden verdient.

Beter een dubbeltje uitgespaard, dan een gulden verdiend.

Ongeveer: Men moet op de kleintjes passen. Enige Jiddische namen voor Nederlandse munten (ten dele in de Nederl. volkstaal overgegaan). Basch = stuiver; beisje = dubbeltje (2 stuivers; beis = 2); heitje = kwartje (5 stuivers; hei = 5); vgl. een heitje voor een karweitje; Zoof = gulden H. sahaw; joedje = tien gulden (jud = 10). Als joeter, joetje ook in de Ned. Volkstaal.

Beis, hei, joed zijn eigenlijk letters van het alfabet. Deze letters worden nl. ook gebruikt om getallen aan te duiden. Kargen D. kargen = spaarzaam zijn. Basch, thans = stuiver, volgens V.P. 40. van Batze.

36