Jerosche

onrein. Temei־e vulgo: hoer. Bammee Madliekin = waarmee, nl. (met welke oliën en pitten) mag men (het sjabbatlicht) aansteken? V.P. 92. Temeie ook in de Ned. volkstaal.

33.    Bat. Bat nit, schadt nit.

Bet: Baat het niet, ^,t schaadt evenmin. Het woord ״bat” is geen Nederlands insluipsel, doch het m.h.d. baten. Komt voor bij G.v.H. en reeds in de Megillas Winz vinden wij (begin 17e eeuw): ״Dieser bifelh hot gar wol gebat.” Schadt: vgl. D. schaden, schadet. V.P. 40, Bat's nit, schat’s nit. - Tendlau. 511. Bats nix, schadts nix. - Weill, pag. 79.

34.    Bechinnem. Bechinnem kriegt man kinnem.

Voor niets krijgt men ongedierte. Bet.: Men krijgt niets voor niets. Alleen ongedierte is gratis verkrijgbaar. Bechinnem. H. bechinnam = voor niets, om niet. Kinnem. H. kinniem — ongedierte.

35.    Bechinnem. Man kratzt sisch nit bechinnem, man hot deiges oder kinnem.

Men krabt zich niet zonder reden, óf men heeft zorgen óf men heeft ongedierte. Bet: Klachten hebben altijd wel de een of andere oorzaak. Deiges H. de-agot = zorgen. Els. Jidd. S’kratzt nieme um bechinem, entweder hott’r Dajes oder Kinem. Zie verder Inl. § 4, I, 14, 15. Zivy. 9.

36.    Bechor. Er seht aus wie e bechor uf es beis chajem.

Hij ziet er uit als een eerstgeborene op de begraafplaats. Bet.: Hij ziet er onverzorgd uit, speciaal van iemand, die zich dagen lang niet ge-schoren heeft.

De manl. eerstgeborenen van rein vee moesten gedurende het bestaan van de tempel ten offer gebracht worden en hun vlees was voor de priesters bestemd. Exodus XIII, 2 enz. Mischna tractaat: Bechorot. Later ontstond de gewoonte de dieren, daar men ze niet meer offeren kon, te laten weiden, zonder er enig nut van te trekken, tot ze stierven. In de ghetto’s, waar geen andere plaats beschikbaar was, geschiedde dit op de begraafplaats. Daar men ook de wol niet mocht gebruiken. (Deut. XV, 19) droegen deze dieren vaak een zware vacht, wat tot het ontstaan van bovengemelde zegswijze geleid heeft.

35