Jerosche

Zo: zenken > ssenken, zerreissen > sserreissen, zimmes > ssim-mes, zittern > ssittern, Unzucht > onssoch. Oorspronkelijk Hebr. tsaar > ssaar, tseilem > sseilem, tsores > ssöres, tschuwe ־ schuwe, ze lehach/es > slechachles, waarin zu > sse.

9. Enkele geïsoleerde vormen: Deutsch > taatsch, bedeuten > beteiten, doppelt, toppelt, etwas > eppes, Kindbett > kimpet.

§ 5 ־ ENKELE OPMERKINGEN OVER GRAMMATICA EN WOORDVORMING

1.    Umlaut van het Praesens en e ־ i Wechsel ontbreken. Alleen gebben heeft soms: er gibt en de samengetrokken vorm: er git.

2.    Sommige werkwoorden vertonen ongewone, sterke vormen: an-zinden ־ angezonden; kriegen - gekroggen; winschen - gewonschen.

3.    Het verdwijnen van de Imperfektsvorm en de vervanging daarvan door samengestelde Perfektsvormen vermeldden wij reeds in § 3. Het Nederl. Jiddisch handhaafde echter de vorm woor = war en wer voor wäre (het laatste sporadisch).

Dus niet (isch) gab    maar: hob gegebben.

״ ״ ״ fiel    ״ : bin gefallen.

4.    Evenals in andere takken van het Jiddisch is het part. praesens met een vorm van ״sein” een geliefkoosde constructie bijv. mechabbed sein = eren; mewajesch sein = beledigen; sisch meragges sein = zich kwaad maken.

5.    Zeer gebruikelijk is de verbinding van een Hebr. werkwoordstam met een Duitse (resp. Nederlandse) uitgang bijv. asseren (= on-geoorloofd verklaren), baddeken ( = onderzoeken), käscheren (van koscher), alle met specifiek religieuse betekenis. Met praefix: vermasseren (vgl. moosser) = verklikken, verdalfenen (vgl. dalfen) = verarmen, verssarfenen (= verbranden). Volgens Mieses¹ zou men hier met Piëlvormen te doen hebben. Het is echter aannemelijk, dat men ook hier ten dele met resten van een

21

¹

Mieses. Jidd. Spr. p. 181/182.