Uit Mokum en de Medienne

25 Inleiding

blijkt dat ze van hun gezondheid niet weten, waar ze het over hebben"¹ of nog een stapje verder: ״maar als de van hun brave gezondheid weinig afwetende bestuurders menen dat hier een revolutie wordt gepredikt dan staan ze voor gek"².

Het zal niemand invallen overeenkomstige staande uitdrukkin-gen anders dan in de traditionele vorm te gebruiken en bijv. te schrijven: te zijnen braven huize of iets dergelijks. Voor mensen die gewoon zijn bovengenoemde zegswijze in zijn originele vorm te gebruiken, klinken de aangehaalde citaten al even zonderling en ze zullen bij het lezen de schouders ophalen en glimlachend mompelen: ״Weten ze veel van hun gezond". Waarmede en passant ook de herkomst van het geheel ingegroeide weet ik veel (van waass ich viel) belicht is. Dit soort uitdrukkingen is dus in het Nederlands een eigen leven gaan leiden. Hoe zich een dergelijk proces voltrekt, is nog duidelijker na te gaan bij de uitdrukking: de mist in gaan. Ze verspreidde zich eerst in artistenkringen, waar ze van de daar werkzame Joodse collega's werd overgenomen en in wat algemener mondeling gebruik kwam. Maar sinds een jaar of tien kan ze bogen op een grote schrijfdichtheid in alle mogelijke bladen en tijdschriften. De achtergrond vormt een in Joodse kringen vroeger populaire zegswijze: de mischt ingaan, letterlijk == de mest in gaan, d.w.z. als waardeloos weggeworpen worden. De voor de hand liggende associatie met het Nederlandse woord mist heeft vervolgens de eigenlijke herkomst in nevelen gehuld en geleid tot substitutie van het Jiddische woord door dit Neder-landse met ongeveer dezelfde vorm, maar een volkomen andere betekenis.

Deze associatie blijkt duidelijk uit het volgende bericht in het dagblad Trouw: ״De progressieve concentratie was door de weigering van D'66 om daarover nu met de PvdA te onderhande-len voorshands al de mist in gegaan en de PvdA-vergadering van verleden zaterdag in Rotterdam heeft die mist alleen maar dikker gemaakt"³.

Dezelfde associatie treedt ook duidelijk aan het licht in een bericht van NRC Handelsblad: ״De levensduur van het opvolgen-de kabinet-De Geer was evenmin indrukwekkend: het ging ten

¹  Vrij Nederland 2/7/1966.

²  nrc Handelsblad 16/3/1973.

³  Trouw 24/9/1970.