Uit Mokum en de Medienne

20 Inleiding

lijk benaderen. Chotspe bedrijft men in de eerste plaats met de mond. Het nadert daarmee het begrip vrijpostigheid.

Het woord is zijn zegetocht van Amsterdam uit begonnen, maar is nu overal gangbare taalmunt. Hier en daar ontmoeten zulke nieuwe aanwinsten nog wel eens enige tegenstand.

״Waar halen B. en W. de ״gotspe" vandaan?" zo vroeg kabouter Conny Bos zich in de Amsterdamse gemeenteraad af. Met die vraag, of juister met het woord gotspe haalde zij zich de ergernis van burgemeester Samkalden op haar halsje. Hij vond het gebruik van dit woord in het gemeentehuiselijke milieu blijkbaar een gotspe. Het mocht niet in de notulen¹. Toch is het van klassieke komaf en er is geen enkel redelijk motief, om het in net gezelschap niet toe te laten. Bladen van standing hebben zich er dan ook terecht niets van aangetrokken en nrc Handelsblad kondigde ook daarna in alle gemoedsrust en met vette reuzenletters aan: Een gotspe van de nos. Leopold Trepper². Sores Zo is het ook met het woord sores, thans in het Nederlands even populair als het van ouds her in het Jiddisch was. Sores (oorspronkelijk tsores) is eigenlijk een meervoudsvorm die in het Nederlands vaak als enkelvoud wordt opgevat. Ook dit woord is plotseling algemeen in zwang gekomen. Men komt het overal tegen of het nu De Telegraaf is of Vrij Nederland of nrc Handels-blad dan wel een of ander streekblaadje. De televisie-uitzendingen onder de titel: De sores van Dorus hebben natuurlijk veel bijge-dragen tot de verspreiding, maar ook Kronkel in zijn vaste kolom in het Parool heeft een bepaalde voorliefde voor dit woord³. Ze weten intuïtief dat het woord aanslaat. De Telegraaf en Het Handelsblad hebben het eerst nog met ״zores" geprobeerd, maar sores heeft zich gehandhaafd. Om Televizier te citeren: ״Wordt maar eens heerlijk verliefd en alle sores smelt weg als sneeuw voor de zon"⁴. Maar hoe algemeen dit woord ook geworden is, Koenen-Endepols en Van Dale, supplement 1970 hebben dit woord dat zeker al twintig jaar burgerrecht heeft, nog niet opgenomen evenmin als chotspe.

Galle (Challe) Zo heet het gevlochten brood dat bij de Joden

¹  Het Handelsblad 4/3/71.

²  nrc Handelsblad 10/3/1973.

³  Het Parool 29/6/1970 en Nieuw Israëlitisch Weekblad 19/6/70.

⁴  Televizier 21/7-20/8/1970 Leeuw.