Oorlog en Joden

bescheiden optreden verbiedt mij in details te treden, maar het was boven allen lof verheven. Onze gastheer en gastvrouw:

Tweeërlei levensopvattingen, tweeërlei mentaliteiten, tweeërlei temperamenten worden plotseling tesamen gevoegd; welk een laveerkunst wordt er van beide partijen geëischt, om het tot een goed en prettig einde te brengen.

Ik weet niet, wat ik in hen meer moet bewonderen; hun moed of hun geduld, want mag het verbazen wekken, dat wij wel eens aan onze ketenen rukten, wel eens met onze boeien rammelden? En dat is nu niet een bepaald prettig geluid.

Gedrukte, donkere, uitzichtlooze dagen waren er, dan werd werkelijk aan hun geduld een zware proef opgelegd; maar onversaagd werd doorgezet.

*

Bijna drie, schier eindelooze jaren.

Zij schonken een overvloed van tijd om na te denken over het ontstaan dier spanningen, welker ontlading zulk een ontzettende verwoesting, geestelijk, zoowel als materieel, over het menschdom bracht.

Van een dier spanningen werd ik zelf slachtoffer; daarom zal dit werk wel wat subjectief getint zijn. Men vergeve het mij.

Een zee van tijd om na te denken, alhoewel het zelfbehoud dikwijls eischt en waarschuwt voor het gevaar van te denken.

Niet te denken is makkelijker, maar dan verdrink

13