Huil niet voor de tijd gekomen is

over zijn gebruind, mooi ovaal gelaat.

Hoe zelfverzekerd waren al die andere familieleden en trouwens bijna alle grote mensen, die ik kende - alles deden ze akelig goed en zonder fouten en hun harde uitgestreken gezichten kregen soms een zoetelijk valse uitdrukking, wanneer ze iets over de Hemel of God zeiden; ik kon duidelijk merken dat ze het heel gewoon en vanzelfsprekend vonden, dat God in verband met hun rechtschapen levenswandel zo goed voor hen zorgde en zijn Hemel bereid voor ze hield wanneer het hun tijd zou zijn - ‘over honderd jaar’ - dat zeiden ze voor alle zekerheid erbij, om toch maar zo lang mogelijk uit de Hemel weg te blijven en hier op deze aarde in dit leven ambitieus, zakelijk en maatschappelijk te kunnen zijn.

En dat juist waren de drie eigenschappen waaraan het oom Ricardo volkomen ontbroken had: zakelijkheid, ambitie en maatschappelijkheid. Had hij slechts één dezer veelgeprezen eigenschappen bezeten, dan was hij wel ‘een bruikbaar mens’ geworden en zou hij nu niet in zulke natte, afgedragen, naar armoede en nachtasiel riekende kleren voor ons hebben gestaan. Dat zei mijn vader tenminste eens tegen hem - dat van die eigenschappen, waarvan het gemis door oom Ricardo zo aan den lijve werd gevoeld en die mijn vader zelf in zo hoge mate bezat. ‘Je komt er niet zonder dat - de anderen verdringen en vertrappen je anders,’ zei hij eens, waarop oom Ricardo alleen maar zwaar gezucht had.

Goeie genade, een zakelijke, ambitieuze, maatschappelijk-ge-slaagde Ricardo kon ik me niet eens voorstellen. De mooie regelmatige trekken van zijn open gelaat kregen dan in mijn gedachten direct dat verwrongene, berekenende en tenslotte vulgaire dat de meeste grote-mensengezichten tot zulke trieste maskers maakt - ook al hebben ze nog zo’n deftige positie, die meebrengt dat hun koppen bij jubilea of overlijden op de fotopagina der dagbladen prijkten. Wat een vuilakken om een mooi onbevangen mens als oom Ricardo te verdringen en te willen vertrappen, dacht ik bij de sombere profetie van mijn vader.