Zichronot - Herinneringen

GEZIN EN SCHOOL

Maar nu genoeg van de misjpoge, ik ga van ons gezin vertellen. Zoals reeds verteld zijn wij allen in het Rembrandthuis geboren, en daar allen uit getrouwd. Wij hadden — zoals ik al vertelde — een heel brede stoep, en twee straatdeuren, die beide tegelijk opengingen bij bruiloften en lewajes. Anders was altijd één open, met het oog op ons kantoor. Dus behoefden wij overdag nooit te bellen. Maar mijn vader had de gewoonte om als hij een dagje op reis geweest was toch te bellen. Hij wilde zijn huishouding niet onverwacht overvallen. Wij hadden een prettig gezin en leefden in eendracht tezamen.

Mijn vader trouwde op zijn 23e jaar en kreeg toen de gower. Mijn moeder was 19. Ze woonden bij mijn vaders ouders in. Na achttien maanden kwam er een meisje, dat twee maanden later stierf. Toen kwam onze oudste zuster, en achtereenvolgens nog een meisje (ik) drie jongens en twee meisjes. Dus zeven kinderen in de tijd van elf jaar. Ik vergat nog te vertellen, dat mijn moeder, toen ze 44 was, onverwacht een kind kreeg. De jongste was toen elf. Ze was lang ziek. Een buikoperatie en na enige maanden (vijf) rolde er op een ochtend een kind in bed. Mijn vader, die de dokter juist uitgelaten had, kwam op de slaapkamer en toen zei mijn moeder, haal de dokter weer eens terug, want er gebeurt iets, en met behulp van bedienden van De Vries van Buuren werd het koetsje ingehaald. Men kan zich de consternatie in de Jodenhoek voorstellen. Dr van Os, die een verkeerde diagnose had gesteld, heeft zijn fout in elk geval consequent volgehouden, want als hij jaren later mijn vader op de Bree-straat ontmoette, vroeg hij steevast: „en hoe gaat het met de misgeboorte?”

Wij gingen allen op de bewaarschool, waar wij zoet bleven tot zes jaar. Op die bewaarschool werd lezen en oren geleerd. Mijn broertjes moesten daarnaast iedere ochtend nog oren met hulp van een jongen uit het weeshuis of een jongen van Talmud Tora. En dan kregen allen nog les van een Joodse meester. Ook gingen we op een secteschool. Maar daar werd toch ’s morgens en bij het naar huis gaan door het hoofd van de school een Hollands gebed gezegd. Hij ging dan tussen de porie brisee staan en zei: „O God die ons allen geschapen hebt en onderhoudt, wij danken U voor de vele weldaden die wij dagelijks van Uw hand mogen ontvangen. Wij danken U dat Gij ons ouders en onderwijzers gegeven hebt’’. Meer weet ik er niet van, en of dat het ochtend- of middaggebed is weet ik ook niet meer precies, het is ook al zeventig jaar geleden. Dan gingen wij leren tot

27